V valentli aşqar atomda bir elektron artıqdır. Həmin elektron öz atomu ilə əlaqəsi zəif olduğu üçün öz atomu ilə əlaqəni qıraraq sərbəst olur. Deməli, V
V valentli aşqar atomda bir elektron artıqdır. Həmin elektron öz atomu ilə əlaqəsi zəif olduğu üçün öz atomu ilə əlaqəni qıraraq sərbəst olur. Deməli, Vvalentli aşqar atomu IV valentli kristala daxil etdikdə sərbəst elektronların sayı artır.
Elektronların sayı deşiklərin sayından dəfələrlə çox olan yarımkeçirici kristal – n-tip yarımkeçerici adlanır. Elektronların sayının artmasına səbəb olan aşqar – donor aşqar adlanır.
n-tip kristalda
əsas yükdaşıyıcılar – elektronlardır;
qeyri-əsas yükdaşıyıcılar – deşiklərdir.
p – n – keçid. Контакт из двух полупроводников p- и n- типов, называется полупроводниковым диодом. Yerımkeçirici diod p- tip yarımkeçirici kristaldan, n- tip yarımkeçirici kristaldan və p- n- keçidi oblastından ibarətdir.
Düz keçid.
Yarımkeçirici diodu dövrəyə elə qoşaq ki, p-tip oblastı cərəyan mənbəsinin “müsbət” qütbü ilə, n-tip oblastı cərəyan mənbəsinin mənfi qütbü ilə birləşsin. Bu halda dioddan elektrik cərəyanı keçəcək. P- n- kristalın belə dövrəyə belə qoşulması düz keçid adlanır.
Tərs keçid.
Əgər p- oblastı cərəyan mənbəyin “mənfi” qütbünə birləşdirsək, n- oblastı isə cərəyan mənbcfəyin “müsbət” qütbünə qoşsaq, onda kristalın müqaviməti çox böyükdür və elektrik cərəyanı keçmir. P- n- kristalın belə dövrəyə belə qoşulması tərs keçid adlanır.
p- n- keçidin bu xassəsini dəyişən cərəyanı p n Yarımkeçirici diodun işarəsi: p n
Yarımkeçirici diod elektrik cərəyanını düzləndirmək üçün istifadə olunur.
Tranzistor
Tranzistor:
yarımkeçirici cihazdır;
iş prinsipi – iki sayda elektron-deşik keçidinin qarşılıqlı təsirinə əsaslanıb;
elektrik siqnallarının gücləndirməsi və yaratması üçün istifadə olunur.
Транзистор состоит из спаянных друг в друга трех кристаллов полупроводника двух типов p – n – p или n – p – n. Средняя более тонкая область называется базой, а две другие – эмиттером и коллектором.
Tranzistorun şərti işarəsi
Emitter cərəyanı baza və kollektor cərəyanlarının cəminə bərabərdir:
𝑰𝒆𝒎 = 𝑰𝒃 + 𝑰𝒌𝒐𝒍