Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik

 
Aqliy zaiflikning ayrim turlari 
 
1) Haqiqiy aqliy zaiflik – nasliy bo‘ladi va mikrotsefaliyada kam uchraydi. 
Bosh suyagining hajmi kichikligidan boshqa, kichik bosh suyagi va normal 
bo‘y orasidagi disproportsiya, yuzga nisbatan bosh suyagi yaxshi 
rivojlanmagan bo‘ladi, past peshona, qosh usti yoylar haddan tashqari 
rivojlangan bo‘ladi. Intellektual etishmovchilik idiotiya yoki og‘ir 
imbetsillikka to‘g‘ri keladi. Bunga qaramasdan emotsional rivojlangan, o‘ta 
ishonuvchan, jahldor bo‘ladi. 
Fenilketonuriya – fenilalanin almashuvchi buzilishi hisobidan bo‘ladi va 
naslga retsessiv tipda beriladi. 
Aqliy zaiflik bilan birga depigmentatsiya, ya‘ni albinizmdan sochlarning va 
ko‘z rangli pardasining ochiq rangda bo‘lishi va 30% talsava xurujlari kuzatiladi. 
Bosh suyagining miya bo‘limi sust rivojlangan bo‘ladi. Ayrim kasallarda epikant, 
gipertelorizm kuzatiladi, ulardan o‘zgacha hid chiqib turadi. Kasallarda yana 
pitekoid poza va o‘ng‘aysiz yurish, koordinirlanmagan harakat, stereotipiya, 
atetoid va xoreoga o‘xshash giperkinezlar kuzatiladi. Mushak tonusi o‘zgargan 
bo‘ladi. Psixik to‘la rivojlanmaslik belgilari go‘daklik yoshida bilinadi. 1 yosh 
davomida aqliy zaiflik kuchayishi mumkin, lekin 4-8 yoshda bir maromda bo‘ladi. 
Galaktozemiya, fruktozuriya va sukrozuriya - bular uglevod almashuvi 
enzimopatiyalariga kiradi, naslga retsessiv tipda bermadi. Klinikasida ich ketish, 
gipotrofiya va boshqa og‘ir somatik kasalliklar kuzatiladi. Psixik to‘la 
rivojlanmasik kuchli rivojlangan bo‘lib, talvasa xurujlari bilan o‘tadi. 

---

69 
Gargoilizm (mukopolisaxaridoz, dizostoz) – jigar, taloq va suyak 
retikuloendoteliy hujayralari mukopolisaxaridlarning to‘planishi tufayli kelib 
chiqadi. 1 yoshgacha aqliy zaiflik sekin rivojlanadi, bu modda almashuv 
buzilganda bosh miya hujayralarining jarohatlanishi bilan bog‘liq.