79
narkotik moddalarni iste‘mol kilish, tartibbuzarliklarni keltirib chikarish). Bu
ijtimoiy–salbiy reaksiyalar kupincha emotsional-irodaviy turgunsiz va xarakterida
geboid xususiyatlar bulgan bola yoki usmirda kuprok kuzatiladi.
KOMPENSATSIYA VA GIPERKOMPENSATSIYA REAKTSIYALARI
Kompensatsiya va giperkompensatsiya reaksiyalarida bola yoki usmir
uzidagi zaif tomonlarini uzgargan xulki orkali yashirishga urinadi. Bu uzgargan
xulkning kurinishlari turlicha, ularga kompensator xomxayollar (jur‘atsiz jismonan
zaif bola uz xayollarida uzini mard jasur jangchi yoki kosmonavt deb tassavur
kiladi), kompensator uyinlar (ota-onasi uta zolim bulgan bola uzidan kichik
yoshdagi bolalar bilan uynashni xushkuradi, ularni uziga buysundirishga, buyruk
berishga xarakat kiladi), maktab intizomini buzish kabi kurinishlar kiradi. Bolaning
bunday xulk uzgarishlarining sababi yetishmayotgan obru-e‘tiborni kozonishdir.
Bu kurinishdagi reaksiyalar kupincha emotsional deprivatsiya xolatlarida (yetim
bolalarda, tulik bulmagan oilada va bolaga e‘tibor yetishmaganda) yoki jismoniy
nuksoni, chuzilgan nevrotik buzilishlari, masalan enurez, duduklanishi bor
bolalarda uchraydi
Dostları ilə paylaş: