Psixologiyasi. Pedagogik psixologiya

d 2
r
=1
—
—
n(n
-
1
)
, 
6 У
d 2
6-22 
, 6-22
rs
= 1
----
**
----+ =
1
----------- =
1
--------=
0,74
n{n
—
1
) 
8(8
-
1
) 
504
Styudent t-ko‘rsatkichidan foydalanib, ishonchlilik darajasini 
aniqlaymiz.
4_ r,-JFT2
_ 0,74->/8^2 _ 1,81 ^
\ l l - + 2 
y / l - O J A 2
0,67 
’
47

---

4-jadval
Qatorga joylashtirish Joylashtirilgan sifatlar qa-
0
‘ r i n
1 
a r 
(ranglar) 
o ‘r t a s i d a g i
farq 
d
uchun 
ekspertlarga 
tak lif qilingan sifat-
tori
lar ro‘yxati
1-ekspert
2-ekspert
d
G ‘ayratlilik
1
5
2
- 1
- 2
1
4
Q attiqq ollik
7
Q at’iylik
1
9
Jahldorlik
U
Q
j
f .
•J
л
M as’uliyatni his qil-
О
7
D
8
L
- 1
1
-1
1
*T
1
m aslik
/
3
4
1
O chiq ko‘ngillilik
4
1
1
To‘g‘riso‘zlik
Aqllilik
i
Z
■J
1
Qo‘lga kiritilgan miqdor, ya’ni 
4
S - 0.74
2 
ekspert baholari o‘rtacha yuqori darajadagi to‘g‘ri alo­
qa mavjudligidan dalolat beradi. Bu esa bizga baholanayotgan 
o‘quvchilarga berilgan (baholar) xarakteristikalarning obyektiv- 
ligidan hamda ekspertlar baho ko‘rsatkichlarining umumiyligi 
haqida xulosa chiqarishga imkon beradi.
Shunday qilib, yuqorida keltirilgan matematik-statistik metod­
lar yordamida psixologik tadqiqot natijalari qayta ishlanadi.
2.4. Empirik tadqiqotlarni tashkil qilish sxemasi
Yosh va pedagogik psixologiyada tadqiqot o‘tkazishning qu­
yidagi 4 bosqichi ajratib ko‘rsatiladi:
1. Tayyorgarlik bosqichi.
2. Tadqiqot (eksperiment) bosqichi.
3. M a’lumotlarni qayta ishlash bosqichi.
4. M a’lumotlarni tushuntirib berish bosqichi.
Birinchi bosqich — tayyorgarlik bosqichi. Bunda har xil vo- 
sitalar yordamida material o‘rganiladi, dastlabki ma’lumotlar 
to‘planadi (o‘quv mashg‘ulotlari va mehnat faoliyati chog‘ida, 
turmushda, ataylab uyushtirilgan suhbatlar jarayonida kuzatuv-
48

---

dan foydalaniladi, ba’zan maxsus tanlangan savollar yozilgan an­
ketalar qo'llaniladi, biografik ma’lumotlar aniqlanadi, anamnez 
to'planadi, ya’ni tadqiq qilinayotgan faktning hosil bo‘lishiga qa- 
dar mavjud shart-sharoitlar ta’riflanadi va hokazolar).
Ikkinchi bosqich — xususan eksperimental bosqich bo‘lib, 
tadqiqotning konkret metodikasi amal qiladi va o‘z navbatida bu 
bosqich birin-ketin qo‘llaniladigan qator bo‘g‘inlarga — eksperi­
ment seriyalariga bo‘linadi.
Tadqiqotning uchinchi bosqichi — tadqiqot ma’lumotlarini si­
fat jihatidan qayta ishlashdir. U psixologiyaning matematik appa- 
ratini — dastlab ilgari surilgan farazning tasdig‘i tarzida olingan 
xulosalarning haqqoniyligi haqida hukm chiqarish imkonini be­
radigan turli xildagi statistik usullar va ehtimollik nazariyasining 
asosiy qoidalarini qollanishni taqozo etadi.
Tadqiqotning to‘rtinchi bosqichi olingan m a’lumotlarni 
izohlab berish, ularni psixologik nazariya asosida talqin qilish, 
farazning to‘g‘ri yoki noto‘g‘riligini uzil-kesil aniqlashdan ibo- 
ratdir.