Qadimgi misr kalendarlari

Yulian kalendarigacha qo‘llanilgan Qadimgi Rim kalendari


Qadimgi Rimda yangi sutka kechki soat 6 dan hisoblangan. Sutkalar ikki qismga: haqiqiy kechasi. haqiqiy kunduzi (har biri 12 soatdan)ga bo'lingan.
Rim kalendarida kunlarni ham o‘ziga xos hisoblaganlar. Oylardagi kunlarning zamonaviy kalendarlardagidek tartib raqami bo‘lmagan. Oylar asosiy 3 «tayanch kunga» bo’lingan bo‘lib, kalendalar, nonelar, idlar deb atalgan.
Har bir oyning birinchi «tayanch kuni» kalenda (calendae) deb atalib, u lotincha «e’lon qilmoq», «bildirmoq» degan ma’nolarni bildiradi. Har oyning boshida pontifiklar xalq yig’inini e'lon qilgan. Shuningdek, bu davrda xalqqa yangi Oy ko‘ringan vaqt e’lon qilinib turilgan. Ikkinchi «tayanch kun» none2. Martius, mayus, kvintilis, Oktober oylarining yettinchi kuni va qolgan bosbqa oylarning beshinchi kuni none deb atalgan. None — taxminan oyning birinchi choragi ko’ringan kundan boshlangan. lichinchi «kun» - idus martius, mayus, kvintilis, oktober oylarining o‘n beshinchi kuni va boshqa oylarning o‘n uchinchi kuni hisoblangan. Idning boshlanishi to’linoyning kohinish davriga to‘g‘ri keladi. Kalenda, none va iddan oldingi kunlar «arafa» (Pridie) deb atalgan. Rimliklar kunlarni oldinga qarab emas, balki teskari tomondan hisoblnp;ml.ii Masalan.
2-yanvar - bu «yanvar nonesidan oldingi to‘rt inchi kim», 13 >anvar csa «XVII Kalendas Februarias», ya'ni fevral kalendidan oldingi o’n yctlinchi kun kabi.
Rimda aniq qat’iy hisoblangan eralar ancha vaqtgacha bo'lmagan. Yil hisobi konsullarga ko‘ra olib borilgan. Har yili ikkita konsul .savlangan. Yil ularning ismlari bilan nomlangan. Masalan, «...konsulning yilida» kabi. Bu hisob oxirgi konsul Flavius Bazalius Yunion savlangan davrgacha (eramizning 541-yili) saqlanib qolgan. Keyinchalik «Rimga asos solinishi» erasi paydo boidi. Mazkur eraning tuzilishi Rim olimi Mark Terensiy Varron (er.avv. 116—27)ning faoliyati bilan bog’liq. U «Rimga asos solinishi»ni hisoblab chiqdi. Eramizdan avvalgi 753-yil 21-aprel mazkur eraning boshlanishi deb e'lon qilindi. «Rimga asos solinishi» erasi G‘arbiy Yevropa tarixchilari orasida keng tarqaldi va ular tomonidan XVIII asrning oxirigacha qo‘llanib kelindi.