Qadimiy Fransuzcha „baguette karmon, sumka

---

Budjet

Budjet (qadimiy Fransuzcha „baguette“-

karmon, sumka) — bu davlat va mahalliy

oʻz-oʻzini boshqarish vazifalari va

funksiyalarini moliyaviy taʼminlash uchun

moʻljallangan pul mablagʻlari

jamgʻarmalarini toʻplash va sarflash

shaklidir. Byudjet defitsiti daromadlarni

oshib ketganda va mamlakatning

moliyaviy sog'lig'ini ko'rsatganda paydo

bo'ladi . Hukumat odatda byudjet

tanqisligi so'zlarini tadbirkorlik yoki

jismoniy shaxslarga emas, balki

---

xarajatlarni nazarda tutadi. Hisoblangan

defitsitlar davlat qarzini shakllantiradi.

Byudjet defitsitining asosiy xavf-

xatarlaridan biri inflyatsiya bo'lib , u narx

darajasining doimiy o'sishi hisoblanadi.

Qo'shma Shtatlarda byudjet taqchilligi

Federal Rezervning inflyatsiya darajasini

pasaytiradigan iqtisodiyotga ko'proq pul

tushirishiga olib kelishi mumkin.

Natijada, iqtisodiy faoliyatning kamida

olti oy davom etadigan pasayishini

anglatadigan turg'unlik yuz beradi.

Byudjet tanqisligining davom etishi

inflyatsiyaga uchragan pul-kredit

siyosatiga olib kelishi mumkin

Taʼrif

---

davlat budjeti — moliyaviy rejalar

tizimida etakchi oʻrinda turadi va

davlatning asosiy moliya rejasi

hisoblanadi:

davlat budjeti — moliya tizimining

barcha asosiy moliya institutlari —

daromadlar, xarajatlar, davlat qarzlari

birlashadigan va oʻzaro bogʻlanadigan

markaziy boʻgʻini hisoblanadi;

davlat budjeti — davlatning soliqlar

yordamida jamlanadigan eng yirik

markazlashtirilgan pul jamgʻarmasidir.

Davlat budjeti davlat tomonidan oʻz

funksiyalari va vazifalarini amalga

oshirish yoʻlida sarflanadi.

---

Tasdiqlangan budjet qonun kuchiga

ega.

1. 

davlat budjeti

 — davlat pul

mablagʻlarining (shu jumladan

davlat maqsadli jamgʻarmalari

mablagʻlarining) markazlashtirilgan

jamgʻarmasi boʻlib, unda

daromadlar manbalari va ulardan

tushumlar miqdori, shuningdek

moliya yili mobaynida aniq

maqsadlar uchun ajratiladigan

mablagʻlar sarfi yoʻnalishlari va

miqdori nazarda tutiladi;

2. budjet iqtisodiy kategoriya sifatida

oʻzining tegishli moddiy ifodasiga

Davlat budjetining mohiyati

---

ega boʻladi.

Budjet munosabatlari davlatning

markazlashtirilgan pul mablagʻlari

jamgʻarmasida moddiylashadi. Bu

jamgʻarma taqsim qilinishi sababli uning

shakllanishi va sarflanishi qiymat

xarakati orqali ifoda etiladi. Bu jarayon

davlat tomonidan yigʻiladigan va

sarflanadigan pul resurslari oqimlari

kurinishiga ega boʻladi.

Oʻz iqtisodiy mohiyatiga koʻra davlat

budjeti — bu iqtisodiyot, ijtimoiy-madaniy

tadbirlar, mudofaa va davlat boshqaruvi

extiyojlarini moliyalashga moʻljallangan

budjet jamgʻarmasini shakllantirish

hamda, undan foydalanish masalalarida

---

milliy daromadni qisman milliy boylikni

ham qayta taqsimlash borasida davlat

bilan yuridik va jismoniy shaxslar

oʻrtasida yuzaga keladigan pul

munosabatlaridir.

Byudjet (ing . budget — hamyon,

mablagʻ) — belgilangan muddat (yil,

kvartal) uchun ishlab chiqilgan,

meʼyorlashtirilgan hamda qonuniy

ravishda tasdiqlangan daromadlar va

harajatlar yigʻindisi. B. davlat darajasida

(qarang Davlat byudjeti), shuningdek

viloyat, tuman (mahalliy hokimiyat),

xoʻjalik subʼyektlari, oila yoki shaxs

darajasida tuzilishi mumkin. B.ni tuzish

va belgilangan tartibda tasdiqlash oʻz

---

navbatida uning amal qilishi hamda

bajarilishi ustidan nazorat yuritishni talab

qiladi. B.da harajatlarning daromadlardan

ortib ketishi B. taqchilligi muammosini

keltirib chiqaradi (qarang Byudjet

taqchilligi), shu bois doimiy ravishda

ularning muvofiqligi taʼminlab boriladi.

Oʻzbekiston Respublikasining B. tizimi

tuzilishi va uni boshqarish asoslari,

davlat byudjetini tuzish, koʻrib chiqish,

qabul qilish, ijro etish tartibi va boshqa

masalalar OʻzRning "Byudjet tizimi

toʻgʻrisida" qonuni (2000 yil 14 dek.) bilan

tartibga solinadi.

Adabiyotlar

---

OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Origin of the word

(ingl.)

Бюджет

(rus.)

Ko‘proq o‘rganish Ushbu maqolada

Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-

2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

Havolalar

---

  Soʻnggi tahrir 2 yillar avval Bekhruzaka tomonidan amalga oshirildi  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).

Iqtisodiyot va moliyaga oid ushbu

maqola chaladir. Siz uni boyitib,

Vikipediyaga yordam berishingiz

mumkin.

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?

title=Budjet&oldid=2044318

" dan 

olindi