1.2.1 – rasm. Yorug„lik tushirilgan holatda p – n o’tishning energetik sxemasi.
1.2.2 – rasm. “n – p” o’tishning tekislikdagi sxemasi. ● yarimo’tkazgich atomi;
– elektronlar; + kovaklar; , ionlashgan atomlar; d berkituvchi qatlam qalinligi.
1.2.3 – rasm. Quyosh batareyasining ishlash prinsipi.
Yarimo’tkazgichli fotoelementlarni Quyosh batareyasi sifatida ishlatishda Quyoshdan kelayotgan radiatsiyaning spektral tarkibini bilish masalaning asosiy tomonlaridan biri bo’lib hisoblanadi. Quyosh batareyasini tayyorlashda Quyosh energiyasini elektr energiyasiga aylantirib bera olish xususiyatlariga ta’sir qiluvchi parametrlardan biri – man qilingan zona kengligi Eg ni bilish kerak. [2]
Ma’lumki, elektron – kovak juftini hosil qilish uchun energiyasi Eg ga teng yoki undan katta bo’lgan foton yutilishi kerak, ya’ni:
hν = Eg, (1.2.1)
bunda Eg dan kichik bo’lgan energiyali fotonlar valentlik zonasidan o’tkazuvchanlik zonasiga elektron chiqara olmaydi. Eng yaxshi yarimo’tkazgichlar Eg = 1,1 – 1,5 eV bo’lgan yarimo’tkazgichlar bo’lib hisoblanar ekan. Agar atmosferaning ta’siri juda kichik deb ko’rilsa, JpP, Ga As va Cd Te lar Quyosh batareyasini tayyorlash uchun eng yaxshi yarimo’tkazgichlar bo’la oladilar. Lekin atmosferaning ta’siri ortishi bilan bularga qaraganda kremniy (Si) afzalroq bo’lib qoladi. [2]
Quyosh elementining asosiy parametrlardan biri bo’lgan foydali ish koeffitsiyenti, Quyosh elementi chiqishidan ajraluvchi maksimal quvvatning element yuzasiga tushuvchi nurlanish quvvatiga nisbati bilan aniqlanadi:
η = χ ∙ ( Iqt Uxx / E S ) (1.2.2)
bu yerda Iqt – qisqa tutashuv toki; Uxx – salt yurish kuchlanishi, ya’ni “p – n” o’tish uchlari ochiq bo’lgan holdagi potensiallar farqi; E – yoritilganlik, lyuksmetr yordamida aniqlanadi; S – Quyosh elementining aktiv yuzasi; χ – ichki kvant chiqishi deb atalib, yorug„lik tufayli generatsiyalangan elektron – kovak juftlarining qancha qismi berkituvchi qatlamga yetib kelib unda saralanganini ko’rsatuvchi doimiy. [7]
Dostları ilə paylaş: |
