Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

Menejer mehnati va uning xususiyatlari.
Menejerning mehnati, tovar ishlab chiqaruvchilarning mehnatini ajralmas qismi, menejmentning funksiyalari operativ bajarilishi to‘g‘ri tashkil qilinishiga bog‘liq bo‘ladi va ishlab chiqarish natijasiga ta’sir kursatadi. Menejerning mehnati akliy, ijodiy harakterlarni uzida mujassam etadi. Boshqaruv mehnatini ishchilari bevosita moddiy ta’sir kursatmaydi, ammo ularning mehnati samarali bo‘ladi. Boshqaruv mehnatini natijasi egri hisoblanadi, agar ishlab chiqarish faoliyati mehnat kollektivining kursatkichlari bilan boshqaruvchilik mehnatining uziga xos xususiyati xam kiyin, bir xillari uni aniq ulchovini belgilash mumkin emas.
Boshqaruvchilik mehnatining predmeti ishlab chiqarishning moddiy elementi emas, balki axborot, har-xil xujjatlar, boshqaruv yechimlari hisoblanadi. Menejer mehnatida va texnik bajaruvchilarning ulushi - bu mehnat harajatlarini olish uchun axborotni qayta ishlash, ta’minlash va saqlash asosiy urinni egallaydi. Bitta buyum ishlab chiqaruvchining taxnologik operatsiyasiga beshtagacha va undan kup operatsiyalar to‘g‘ri keladi.
Boshqaruv maqsadga yo‘naltirilgan jarayondek, avvalambor insonlarni boshqarishdir.
Inson ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarga ta’sir etuvchi asosiy komponentdir va har qanday jamiyatda u bir vaqtning uzida boshqaruvning xam obekt xam subekti bula oladi. Ґar qanday inson u egallagan lavozimidan qat’iy nazar vakolatli organlarda uz aksini topgan jamiyat tomonidan boshqariladi. Ґar qanday darajadagi rahbar o‘zining xoxishi buyicha boshqarmaydi. Teng xuquqli jamiyatda jamiyat tomonidan nazoratdan hech kim erkin emas, xattoki eng yuqori darajali rahbar xam, Prezident xam jamiyatning har bir a’zosi boshqariluvchi hisoblanadi, chunki u ma’lum bir kollektivga kiradi. Shu bilan birga jamiyatning har bir a’zosi boshqaruvchi bo‘lib hisoblanadi. U ishlab chiqarishning xaqiqiy xujayiniga, ya’ni mulkdoriga aylanadi, shuning uchun u butun iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy va ma’naviy hayot bilan boshqaruvchi sifatida bo‘lib chikadi. U yoki bu darajada u kollektivning ishlari bilan boshqarishda qatnashadi.
Jamiyatning turli a’zolarining ishtiroki bir xil boskichda bo‘lmaydi. Kupchilik ishga passiv qatnashadi, shu bilan birgalikda turli jamoa-tashkilot va komissiya a’zolari bo‘lib hisoblanadi. Professional muxandislar guruxi xam bo‘lib, ishlab chiqarishni tashkillashtiruvchi, davlat, xo‘jalik organlari rahbarlari hisoblanadi. Ular maxsus boshqaruv mehnati bilan shugullanib, jamoa foydali mehnati turlari bo‘lib hisoblanadi.
Menejer mehnati o‘zini harakatlarida, operatsiyalarda, ya’ni insonlar boshqaruv jarayonida bajarganda jipslashadi. U yopik siklik formaga egadir. Boshqaruv jarayoni kuyilgan maqsaddan boshlanib, vazifa va vazifaning yechilishi bilan yakunlanib, maqsadga erishish bilan tugaydi. Masala yechilgandan keyin, maqsadga erishishda, yana boshqa vazifa kuyiladi, yangi maqsad va yana boshqaruv jarayoni boshlanadi.
Maqsad harakat natija maqsad - uzilmas boshqaruv siklining sxematik ko‘rinishi shunday.
Lekin bunda boshqaruv jarayoni nazariy jihatdan to‘g‘ri bo‘ladi, amaliyotda boshqaruv kupgina, bir-biridan farqilanadigan jaranlarda namoyon bulshi mumkin.
Korxonalarda menejer mehnati kupgina masalalarni xal qilishga karatilgan bo‘ladi:

• 
  texnik, ya’ni uskunalardan foydalanishi, ishlab chiqarish maydonlari bilan bog‘liq, ishlab chiqarishni tashkillashtirish va x.k.;
  
• 
  texnologik, ya’ni loyixalashtirish va texnologik jarayonlarni takomillashtirish bilan bog‘liq;
  
• 
  iqtisodiy, ya’ni korxona ichki va tashqi muxitida iqtisodiy munosabatlarni takomillashtirishdir;
  
• 
  tashkiliy, ya’ni ishlab chiqarish va mehnatni tashkil qilishda boshqaruv strukturasini takomillashtirish bilan bog‘liq;
  
• 
  ijtimoiy, ya’ni ijtimoiy munosabatlarni takomillashtirish bilan bog‘liq va x.k.
  

Menejer mehnati kuyilgan maqsadga erishishdagi jamoa a’zolarining harakatini koordinatsiya qilishga karatilgan. U korxona rivojida asosiy urin tutadi.
Shunday vaziyatlar bo’lganki, bunda yangi tayinlangan rahbar zarar bilan ishlayotgan korxonani foyda keltiradigan korxonaga aylantirgan. Bu shundan dalolat beradiki, boshqaruv devoni xo‘jalik faoliyatiga bevosita ta’sir kursatadi.
Zamonaviy boshqaruv xodimlarining harakteristik xususiyatlari - yuksak professionalzm va ishbilarmonlik xususiyatlari, boshqaruv bilimi asoslari va iqtisodiy fikr yuritishdan xabari bo‘lishi kerak. Yuksak ma’rifatli va madaniyatli, demokratik, moxirlik va xalqka xsob kila olish, xalqning extiyojini bilishi kerak. Bundan tashkari maqsadni kura olish ijtimoiy muammolarni yecha olish, kollektivni yarata olish va yunaltirish xususiyatlariga ega bo‘lishi kerak.