5.3. Gidrotexnika tunnellari
Qo’llanilish sharoitlari. Turli tog’ va tepaliklarni teshib o’tadigan, qazish ishlari yer ostida olib boriladigan yopiq ko’ndalang kesimli suv o’tkazuvchi inshoot gidrotexnika tunneli deb ataladi.
Kanal trassasi juda baland va tik to’siqlarga ro’para kelganda, shu to’siqlarni chuqur qazima usulida yorib o’tish maqsadga muvofiq bo’lmasa, mavjud to’siqni teshib o’tishga, ya‘ni tunnel qurishga to’g’ri keladi (5.4-rasm) .
5.4- rasm. Tunnelning sxematik tuzilishi: 1 – tunnel,
2 – shaxta, 3 – shtolnya
Tunnellar irrigatsiya, gidroenergetika, suv transporti, ichimlik suv ta‘minoti va kanalizatsiya sohalarida qo’llanilishi mumkin. Vazifasi bo’yicha ular uch guruhga: suv keltiruvchi, suv ketkazuvchi (tashlovchi) va yuk tashish tunnellariga bo’linadi.
Konstruktsiyasi va qurilishi jihatidan tunnelarning quyidagi turlari mavjud: 1) o’qlari gorizontal yoki biroz qiya joylashadigan asosiy tunnellar; 2) uncha katta bo’lmagan yordamchi tunnellar – shtolnyalar; 3) qisqa tunnellar, yo’laklar, asosiy tunnelga borish va ish qurollarini tashish uchun xizmat qiladigan tunnellar – shtreklar; 4) o’qlari tik yoki biroz og’ma tunnellar – shaxtalar.
Tunnel trassasini tanlashda geologik, gidrogeologik, texnik va iqtisodiy xususiyatlar birgalikda inobatga olinadi. Tunnel trassasi to’g’ri chiziq bo’yicha eng qisqa masofadan o’tishi lozim. Geologik va gidrogeologik sharoiti noqulay bo’lgan joylarda bu trassani aylantirib o’tishga (qiyshiqroq o’tkazishga) to’g’ri keladi.
Dostları ilə paylaş: |
