QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

zobu, flüorun izafiliyindən yaranan flüorozu,  əksinə flüorun çatışmazlığından yaranan dişlərin kariyesini, 

dəmir çatışmazlığından baş verən anemiyanı göstərmək olar.     

Yod insan orqanizmi üçün vacib olan mikroelement sayılır. Su və qida vasitəsilə daxil olan yodun insan or-

qanizmi üçün sutkalıq norması  0,05 mq-dir. Təbii sularda yodun miqdarı kifayət qədər deyilsə, bu ərazidə 

yetişdirilən kənd təsərrüfatı  məhsullarında da onun miqdarı az olar. Bunun nəticəsində insanda maddələr 

mübadiləsi pozulur, inkişaf ləngiyir, psixika da pozulur.  

Lakin böyük şəhərlərdə içməli suyun tərkibində yodun miqdarı kifayət qədər olmadıqda belə, adamlarda 

endemik zob xəstəliyi demək olar ki, müşahidə edilmir, belə ki, əhali müxtəlif rayonlardan gətirilən məhsullarla 

qidalanır. Kiçik yaşayış  məntəqələrində içməli suda yod azlıq edərsə, profilaktika məqsədilə yodlaşdırılmış 

xörək duzundan istifadə etmək məsləhətdir.  

Təbii-mənbə xəstəliklərinin profilaktikasının əsas məqsədi yoluxmanın dövran etdiyi zəncirdə hər hansı bir 

halqanın qırılmasıdır. Bunun üçün landşaftın sağlamlaşdırılması, torpağın düzgün becərilməsi, məhsulun 

vaxtında yığılması, gəmiricilərin və başqa virus daşıyıcıların vaxtında məhv edilməsi tələb olunur. İnsan, onu 

xəstəliklərdən qoruyan bütün profilaktik tədbirləri həyata keçirməlidir.  

Qeyd etmək lazımdır ki, ekosistemin nizamlanmasında təbii faktorların təsiri ilə mübarizə aparmaq 

məqsədilə insan təbii resurslardan, o cümlədən əvəzolunmaz resurslardan istifadə edərək özünün yaşaması üçün 

süni mühit yaratmaq məcburiyyətində qalır. Bu halda xəstəliklərin baş verməsində aşağıdakı faktorlar başlıca rol 

oynayır:  hipodinamiya, həddindən artıq yemək,  informasiyanın bolluğu,  psixoemosional stres. Bununla 

əlaqədar aşağıdakı  «əsrin xəstəlikləri»nin daima artması müşahidə olunur: ürək-damar, onkoloji, allergiya 

xəstəlikləri, psixi-pozğunluq və nəhayət SPİD və s.