|
FRİQANA (yun. phryqanon - çırpı) – Əsasən Aralıq dənizi
ölkələrində yayılmış efemerlər olan kserofit tikanlı kol və
yarımkollardan ibarət şiblək qrupu. Azərbaycan Respublikası üçün F.
xarakterik deyil. Lakin dağətəyi zonada bitki örtüyünün məhv edilməsi,
yamaclarda hədsiz mal-qara otarılması ilə əlaqədar torpağın güclü
yuyulması nəticəsində F. tipli şibləklər yaranır. Belə bitki qruplaşması
əsasən arid meşələrin antropogen deqradasiyasının son mərhələsi sayılır.
O, seyrək bozqır və yarımsəhra ot bitkisi fonunda tək-tək və qrup
halında acılıq, gəvən, Pallas murdarçasından ibarət olur, bəzən orda-
burda ardıc, dağdağan, iydəyarpaq armud və saqqız ağacına da təsadüf
edilir.
FRUKTOZA – meyvə şəkəri, hektozlar qrupundan olan sadə kar-
bohidratlar. Bitkinin yaşıl hissələrində, meyvələrdə, çiçək nektarında
rast gəlinir.
FTOR –təbiətdə təmiz halda rast gəlinməyən kimyəvi aktiv element.
F.-un birləşmələri sənayedə (alüminium, sement) geniş istifadə olunur
və havanı çirkləndirir. Ftorlu-hidrogen turşularının (ftoridlər) duzlarının
yüksək konsentrasiyası olduqca toksikdir və orqanizmin fermentlərinin
təsirini zəiflədir. Xroniki ftorid zəhərlənməsi insan skeletinin
dəyişməsinə səbəb olur. Sitomotologiyada ftoridlərdən diş kariyesinin
profilaktikası vasitəsi kimi və az miqdarda diş pastalarına qatılır.
FULVOTURŞULAR – humusun tərkibinə daxil olan maddələr.
Durulaşdırılmış qələvilərdə həll olur, oksidləşdikdən sonra məhlulda
qalır.
FUMİQANTLAR – zərərvericiləri və bitki xəstəliklərinin
törədicilərini məhv etmək üçün istifadə olunan kimyəvi maddələr; nəfəs
orqanlarına qaz və ya buxar şəklində daxil olaraq təsir göstərir.
Dostları ilə paylaş: | 
