QəRİb məMMƏdov mahmud xəLİlov

NƏRGİZÇİÇƏKLİLƏR FƏSİLƏSİ  (Amaryllidaceae)  – birləpəli 

bitkilər fəsiləsi. Soğanaqlı olur, az qisim kökümsovlu və ya köküyumru-

ludur. Azərbaycanda 4-cinsi var (novruzgülü, Şternbergiya, iksioliron və 

nərgiz).  Əksəriyyəti dekorativ bitkidir. Bəzi növlərinin kökündəki 

alkaloidlərdən tibbdə istifadə olunur. 

NƏSİL – bir fərdin və ya cütün əmələ gətirdiyi fərdlər. 

NƏSİL NÖVBƏLƏŞMƏSİ – orqanizmlərin fərdi inkişafında qeyri-

cinsi və cinsi nəslin növbələşməsi. Bəzi onurğasız heyvanların həyat 

siklində morfoloji və fizioloji xüsusiyyətlərinə, həyat tərzinə və çoxalma 

üsullurana görə bir-birinə oxşamayan iki və ya bir neçə nəslin bir-birini 

əvəz etməsi. Bu hadisə  təkamül prosesində meydana çıxmış bir 

uyğunlaşmadır. Heyvanlarda N.n. hadisəsi ilk dəfə 1819-cu ildə alman 

alimi A.Şamisso tərəfindən müəyyən edilmişdir. Bitkilərdə bir bitkinin 

inkişaf siklində iki nəsil: cinsi nəsil (qametofit) və qeyri-cinsi nəsil (sa-

---

 

326 

 

profit) ayırd edilir. 

Birinci cinsi çoxalma orqanına malik, ikinci isə qeyri-cinsi çoxalma 

orqanına malik fərd  əmələ  gətirir. Bu proses yosun, mamır, qıjı, 

qatırquyruğu və plaunlarda daha qabarıq biruzə verir. Məs., meşədə rast 

gəlinən qıjı qeyri-cinsi nəsildir. Onların sporangiyasında sporlar 

formalaşır. Spor əlverişli  şəraitə düşüb cücərərək üzərində cinsi 

hüceyrələr formalaşan ilk cücərtini (protal) əmələ  gətirir. Protal cinsi 

nəsil hesab olunur. 

NƏSLƏ QAYĞI – müəyyən növün inkişafını və sonrakı tərəqqisini 

təmin etməkdə heyvanların kompleks mühüm həyati hərəkətləri: qohum 

fərd qrupunun, ananın və ya ailə cütünün balaları yemləməsi, qulluq 

etməsi, qoruması.