Qida fiZİologiyasi fəNNİ azərbaycan böLMƏSİ muhazire qida fiZİologiyasinin qisa iNKİŞaf tariXİ Plan 1

zülallar üçün - (K
iq.z
  K
üm
  y
1
), q; 
yağlar üçün – (K
iq.z
  K
üm
  y
2
), q; 
karbohidratlar üçün - (K
iq.z
  K
üm
  y
3
), q. 
Bu  düsturlardakı  y
1
,  y
2
,  y
3
  müvafıq  olaraq  yaş  qrupundan  asılı  olaraq  kişi  və 
qadınlar  da  zülallar,  yağlar  və  karbohidratlar  üçün  tələb  olunan  fızioloji  istehsal 
normalarıdır. 
Alınan  məlumatlar  əsasında  tərtib  ediləcək  qida  rasionu  üçün  ümumi  enerji 
dəyəri (kalorilik) hesablanır. 
Beləliklə, yuxarıda qeyd olunan məlumatlar və son illər sutka ərzində qidalanma 
üçün  qəbul  edilmiş  rejim  şərtləri  -  qida  qəbulu  vaxtı  və  onun  neçə  dəfəli  olması, 
sutkalıq rasionun qida qəbulu vaxtı üzrə bölüşdürülməsi (əmək şəraiti və dincəlmək-
dən asılı olaraq), qida komponentlərinin qəbulolunma ardıcıllığı və s. bu kimi şərtlər 
nəzərə  alınaraq,  yaşlı  iş  qabiliyyətli  əhali  qrupu  üçün  və  yaxud  pəhriz  qidalanması 
üçün sutkalıq qida rasionlarını tərtib edirlər. Sutkalıq rasionların tərtibi üçün ilk əvvəl, 
qida  maddələrinə  olan  ümumi  tələbat,  onların  qida  qəbulu  vaxtları  üzrə 
bölüşdürülməsi  və  kalorilik  (enerji  dəyəri)  hesablanmalıdır.  Ən  çox  qəbul  edilmiş, 
sutka ərzində 5 dəfəli qidalanma zamanı rasionun qurulması üçün qida maddələrinin 
hesablanmış  miqdarı  və  qida  qəbulu  vaxtı  üzrə  bölüşdürülməsi,  enerji  miqdarı  və 
onun bölüşdürülməsi aşağıdakı cədvəl formasında təklif oluna bilər (cədvəl 7). 
Qeyd  etməliyik  ki,  iaşə  sistemi  müəssisələri,  sanatoriyalar,  uşaq  düşərgələri 
və  digər  dincəlmə  yerləri,  müalicə  müəssisələri  üçün  qida  rasionları  tərtib  edilən 
zaman  göstərilən  məlumatlardan  əlavə,  həmin  qrup  müəssisələr  üçün  işlənib 
hazırlanmış  "xörəklərin  reseptlər  məcmuələrindən"  və  müvafıq  texnoloji  təlimat-
lardan, sanitariya və gigiyena qaydalarından istifadə olunmalıdır. Bunlardan əlavə, 
"yeyinti  məhsullarının  kimyəvi  tərkib  cədvəlləri"  üzrə  müasir  ədəbiyyatlardan  da 
istifadə edilməsi məqsədəuyğundur. 
Cədvəl 7 

---

 
113