Qida fiZİologiyasi fəNNİ azərbaycan böLMƏSİ muhazire qida fiZİologiyasinin qisa iNKİŞaf tariXİ Plan 1

Yaş dövrü 
Enerjinin sutkalıq sərfi, (kcoul 
ilə) 
Uşaqlarda 
 

---

 
123 
 
2 - 6 yaşda 
294-315 
7-10 yaşda 
252 - 294 
11-15 yaşda 
189-231 
Yaşlılarda 
147-168 
 
Uşaqlarda  enerjinin  böyük  hissəsi  böyümə  prosesinə  sərf  olunur.  Bu  mənada 
yaş nə qədər kiçik olarsa, onun enerji məsrəfı də bir o qədər yüksəkdir. Məsələn: 3 
aylıq  körpənin  orqanizmi  onda  əmələ  gələn  enerjinin  30%-ə  qədərini,  9  aylıq 
uşaqda isə 21%-ə qədərini böyümə prosesinə sərf edir. 
3) Tələbələrin qidalanması. 
Hesablamalara  görə  oğlan  tələbələrin  sutkalıq  enerji  ehtiyacı  təxminən  3300 
kkalori, qız tələbələrinki isə təxminən 2750 kkalori təşkil edir. Bu iki cinsdən olan 
tələbələrin  əsas  qida  maddələrinə  olan  sutkalıq  tələbat  normaları  müvafıq  olaraq 
aşağıdakı  kimi  müəyyən  edilmişdir:  zülallar  -113  və  96  q,  o  cümlədən  heyvani 
zülallar  -68  və  58  q,  yağlar  -  106  və  90  q,  o  cümlədən  bitki  yağları  -  32  və  27  q, 
karbohidratlar isə - 451 və 383 q. 
Tələbələrin  sağlamlığını  və  tədris  prosesində  zehni  iş  qabiliyyətini  lazımi 
səviyyədə saxlamaqdan ötrü tarazlaşdırılmış qidalanma, gündəlik qidanın  miqdarı  və 
qida  rejimləri  arasındakı  müddəalar  mühüm  rol  oynayır.  Qəbul  edilmiş  normativlərə 
görə tələbə gündə dörd dəfə qidalanmalıdır. Bəzi şəraitlərdə onun gündəlik rejimi ən 
azı  üç  və  ya  iki  dəfə  qidalanma  ilə  məhdudlaşa  bilər.  Tədris  prosesinin  yükü  və 
tələbənin  yaşadığı  şərait,  onun  qidalanmasının  təşkili  məsələsində  mütləq  nəzərə 
alınmalıdır.  Tələbələrin  gündə  dörd  dəfə  qidalanmasında  kalorinin  düzgün 
paylanmasına  xüsusi  fikir  verilməlidir.  Normativlərə  görə  birinci  səhər  yeməyi 
sutkalıq  kalorinin  15%-ni,  ikinci  səhər  yeməyi  10%-ni,  nahar  yeməyi  45%-ni,  şam 
yeməyi  isə  20%-ə  qədərini  təşkil  etməlidir.  Üç  dəfəlik  qida  rejimi  olduqda  isə  səhər 
yeməyi  sutkalıq  kaloridə  30%,  günorta  yeməyi  50%,  şam  yeməyi  20%-ə  qədər 
olmalıdır. Yeməklərarası fasilələrin müddətləri 6 saatdan çox olmamalıdır. 
Texniki  peşə  məktəblərində  oxuyan  tələbələrin  qidalanma  rejimləri  bir  qədər 
fərqlənə  bilər.  Cinsdən  və  təlim-tədris  qaydalarından  asılı  olaraq  onların  gündəlik 
yeməyinin  ümumi  kaloriliyi  3000  kkalori  və  ya  daha  çox  olmalıdır.  Texniki-peşə 

---

 
124 
 
məktəbləri  şəbəkəsində  oxuyanların  qidasında  müxtəlif  zülalların,  mineral 
elementlərin və vitaminlərin zənginliyinə xüsusi fıkir verilməlidir.