Qida fiZİologiyasi fəNNİ azərbaycan böLMƏSİ muhazire qida fiZİologiyasinin qisa iNKİŞaf tariXİ Plan 1

5) Zehni əməklə məşğul olan şəxslərin qidalanması. 
Zehni (əqli) əməklə məşğul olan adamlar fıziki əməklə məşğul olanlardan xeyli 
az  enerji  sərf  edirlər.  Bununla  belə,  onların  sağlamlığı  və  iş  qabiliyyəti  düzgün 
qidalanmadan xeyli dərəcədə asılıdır. Bu kateqoriyaya aid olan şəxslərin həyat tərzi 
adətən elə formalaşır ki, onlarda əzələ işinin zəifliyi, lazım olandan artıq qidalanma, 
bədən kütləsinin normadan yuxarı artması kimi mənfı hallar baş verir. 
Zehni  əməklə  məşğul  olan  şəxslər  üçün  gündəlik  qidalanma  rasionları  tərtib 
edilərkən nəzərə almaq lazımdır ki, onların gündəlik qidasının enerji qiyməti ən azı 
2500-3400  kkaloriyə  çatsın.  Bu  kateqoriyadan  olan  adamlar  gündə  78-91  q  zülal, 

---

 
126 
 
83-100  q  yağ,  330-  380  q  karbohidrat  qəbul  etməlidirlər.  Adətən,  zehni  əməklə 
məşğul  olan  adamlar  ürək-damar  xəstəliklərinə  tez-tez  düçar  olurlar  və  bu  tip 
xəstəliklərin  profılaktikası  üçün  qida  rasionu  elə  lipotrop  maddələrlə  (doymamış 
yağ turşuları, fosfatidlər, vitamin E  və s.) zəngin olmalıdır ki, onlar qidanın enerji 
göstəricilərini  əks  etdirməklə  yanaşı,  həm  də  xəstəliklərin  inkişafına  ciddi  surətdə 
mənfı  təsir  göstərmiş  olsunlar.  Bütün  bu  halların  baş  verməsinin  qarşısını  almaq 
üçün,  onların  gündəlik  qida  rasionu  digər  kateqoriyadan  olan  insanların  qida 
rasionundan əhəmiyyətli dərəcədə fərqli olmalıdır. 
Əhalinin  bu  qrupunda  ürək-damar  xəstəlikləri  tez-tez  müşahidə  edildiyindən, 
onların  qida  rasionlarında  qan  damarlarının  divarlarını  kirəcləndirən  xolesterin 
kimi  maddələr az olmalı, bəzi  lipotrop (yağı  özünə  hopduran)  maddələr,  məsələn: 
doymamış poliyağ turşuları, fosfatidlər, E vitamini kifayət qədər olmalıdır. Bu qida 
rasionlarında  heyvani  yağlar  xeyli  dərəcədə  məhdud  olmalıdır,  çünki,  adı  çəkilən 
şəxslərdə  hərəkətlərin  məhdudluğu  (adinamiya)  halları  müntəzem  şəkildə  baş 
verdiyindən,  bu  əvvəl-axır  bədənin  piylənməsinə  ürək  və  tənəffüs  fəaliyyətinin 
zəifləməsinə gətirib çıxara bilər.  
Zehni  əməklə  məşğul  olan  kişilərin  gündəlik  qidasında  ayrı-ayrı  vitaminlərin 
normasi adi adamların qidasındakından yüksək olmalıdır. Xüsusilə, B
1,
 B
2
, B
6
, PP, C 
vitaminlərinin norma  miqdarının yüksək olmasına fikir  verilməlidir. Bu  maddələrin 
rasiondakı miqdarı müvafıq olaraq 1,8-2,0 mq, 17-18 mq və 64-70 mq-a çatmalıdır.