Qoshanov A’bdikerim

-suwret. Qoy qi’ri’g’an qala. A’yyemgi dawirde. 
Bul wo'jirelerge marhum patshalardin' wo'rtelgen su'yeklerinin' ku'li Sali’ng'an 
ossuwariylar qoyilg'an. Bul jerde zoroastrizm dinine siyiniwg'a baylanisli ha'r 
qi’yli diniy da'stu'rler ha'm meresimler wo'tkerilip turg'an. Xali’q ba'ha'rde 

---

57 
ha'm gu'zde ku'ndiz benen tu'nnin' ten'lesiwi waqtinda, ku'n tuti’lg'anda usi 
jerge kelip qudayg'a jalbaring'an. Suw tasqini apatshilig'inin' aldi’n aliwg'a 
baylanisli tilekler tilegen. Sol da'wirdin' belgili alimlari formalgawt juldizin 
astronomiyaliq jaqtan baqlag'an. 
Usinday baqlaw jumislarin ju'rgiziw ushin wonin' sirtqi diywallarina 
gezermenler menen qatar arnawli aynalar islegen. Qalanin' sirtqi diywalinin' 9 
minari bolg'an. Worta a'sirlik alim a'l-Beruniy bul qala saling'an waqittan min' 
jildan aslamiraq waqit son' jasag'an. Wol ta'riplegen astrologiya qurali yag'niy 
astronomiyaliq a's- 
bap usi qalada bolg'an.
Solay yetip Qaraqalpaqstannin' a'yyemgi xaliqlari yerte waqitlarda-aq alendar 
ha'm astronomiya haqqindag'i tu'siniklerge iye bolg'an. Bul jerde an'izdag'i Siyav
ushtin' Xorezmge kelgen da'wirlerinde-aq ku'shli ma'deniy, ilimiy rawajlaniw 
bol g'an. Anig'in aytqanda islam dinin alip kelgen arablarg'a qarag'anda a'yyemgi 
Xorezmnin' ma'deniyati, ilimi joqari da'rejede rawajlang'an. Xram 9 minarasi bar 
bolg'an diywallar da teren' yetip qazilg'an yenli wor menen sirttan qorshalg'an. 
Qorg'ang'a kirer awizdag'i da'rwaza wo'z aldina 2 minara menen bekkemlengen. 
Wrayliq jay menen sirtqi qorg'an aralig'i 14
t
5 m bolg'an. Usi araliqta xram 
ruwxaniylan menen "astronomlarinin'" ha'm wolarg'a xizmet yetiwshi qul-
alaylardin' jaylan wornalasqan. Qalanin' shen'ber ha'm atanaq tu'rinde salimwina 
ko'shpeli massaget qa'wimlerinin' ku'shli ta'siri tiygen.
Qalada a'yyemgi ko'rkem-wo'ner ku'shli rawajlang'an. Wonin' diywallarina 
ko'rkem-wo'ner shig'armalari saling'an. Sibawlanna ren'li boyawlar menen 
surwetler sali’g'an. Qalada jaziw-siziw bolg'an. Qala ishinen tabilg'an jaziw 
u'lgileri, qural-jaraqlar, bezeniw zatlari, u'y ha'm xojaliq buyimlari, ma'deniy 
yeginlerdin' da'nleri ha'm t.b. zatlar Qoyqirilg'an qalanin' u'lken ma'deniyat 
worayibolg'anlig'in ko'rsetedi.