Qoshanov A’bdikerim

Yeslep 
qali’n
Oramiy alfaviti — b.e.sh. 9-a’sirlerde 
Arabstan jerinde keli’p shiqqan jazi’w. 
 

---

59 
Qaraqalpaqistan Respublikasinin’ Beruniy rayoninin’ ―Azat‖ atli shirketler 
xojalig’I aymag’inda Qazaqli – jatqan qala, xalq arasinda Aqshaxan qala depte 
atalmis tarixiy estelik jaylasqan. Keyingi jillardag’I arxeologiyaliq baqlaw ha’m 
qazilmalardin’ na’tiyjesinde bul qala A’yyemgi Xorezim patshalig’indag’I 
gu’llengen oazislerden bolip tabilip, oraylasqan suw menen ta’minlew sistemasina 
baylanisli bolip oraylasqan Tashqirman magistral kanalinin’ boyinda jaylasqan.
Bul esteliktin’ qorg’an diwallari to’rt bu’rshekli ta’rizde qurilip, arqa batis 
mu’yeshi en’ da’slepki qurilg’an Patsha sarayi kompleksi tabildi. Qaraqalpaqistan 
aymag’indag’I usi ku’nge shekem tabilg’an a’yyemgi ha’m orta asirlerdegi
arxeologiyaliq esteliklerdin’ ishindegi ko’emi boyinsha en’ irisi bolip tabiladi.
Uliwma ko’lemi 42 gektardan ibarat bolip arxeologlardin’ boljawlari boyinsha usi 
ku’nge 
shekem 
tabilmag’an 
a’yyemgi 
Xorezmnin’ 
Axemiynidler 
Imperiyasinin’quraminan bo’linip shig’ip birinshi G’aressiz ma’mleket du’zip
bizin’ eramizdan alding’I V –shi asirdin’ aqiri ha’m IV –shi asirdin’ baslarina ta’n 
da’wirine tiyisli paytaxtlardin’ biri ekenligin boljamaqta. 
 
28-su’wret. Qaraqalpaqistan –Avstralya xali’q arali’q ekspeditsyasi’. 
Aqshaxan qala xrami’ rekonstruktsiyasi 
Qalanin’ ma’deniy qatlamlarinan diwallarda ren’li boyawlar menen jazilg’an 
derekler ha’m suwretlew ko’rinisleri tabilip bul qaldiqlardi bizin’ eramizg’a 
shekemgi II –shi asirdin’ aqiri ha’m bizin’ eramizdin’ I-shi asirlerine ta’n ekenin 
da’lliledi. Solay etip Qazaqli – jatqan qala (Aqshaxan qala) diywallarindag’I ren’li 
ko’rinislerdin’ da’wiri usi ku’nge shekem tabilg’an Afrasiab (b.e. VII a’), 
Varaqsha (b.e. V-VIII a’), Penjikent (b.e. V-VIII a’) ha’m Topiraq qaladan (b.e III-
IV a’) tabilg’an ren’li suwretlew ma’deniyatnanda eski ekenligi aniqlandi.
Ko’binese ko’rinislerdegi adamlardin’ basinda ta’jdin’ ko’rinisi sa’wlelengen bolip 
sol da’wirlerdegi a’yyemgi Xorezmdi basqarg’an patsha dinastiyalarinin’ ko’rinisi 
bolip tabiladi. Ko’rinisler arasindag’I jazba mag’lumatlar ―galereyadag’I‖ 
suwretlengen shaxslardin’ atlari boliwi itimal.

---

60