“Günəş də (qüdrət əlamətlərimizdən biri kimi) özü üçün müəyyən olunmuş yerdə seyr edər” 1
.
Ġslamın erkәn çağlarında bu ayә nazil olduqda insanlar
GünәĢin yalnız Yerdәki müĢaһidәçi tәrәfindәn gözlә
görülәn һәrәkәtini һiss edir vә ayәni dә belә anlayırdılar.
Halbuki GünәĢin Ģәrqdәn qәrbә doğru һәrәkәti aldadıcıdır.
Bu bizim görmә һissimizin yanılmasıdır. Әslindә Yer
һәrәkәt edir. Biz isә GünәĢin һәrәkәt etdiyini görürük. Bu,
qatara minmiĢ yolçunun yol kәnarındakı evlәrin һәrәkәt
etdiyini görmәsinә bәnzәyir. Lakin elm inkiĢaf etdikcә,
Yer kürәsinin vә GünәĢin һәrәkәt etdiyi kәĢf olduqda
mәlum oldu ki, GünәĢ özü dә müәyyәn orbit üzrә (çevrә,
sfera) һәrәkәt edir (bu aldadıcı deyil, һәqiqi һәrәkәtdir).
Nәinki GünәĢ, һәtta bütöv GünәĢ sistemi, Ağ yol
qalaktikası (Süd yolu qalaktikası) da daim һәrәkәtdәdir.
KәһkәĢanlar, ulduzlar son dәrәcә heyrәt doğuran bir
sürәtlә biri-birindәn uzaqlaĢır vә gerçәklik geniĢlәnir
2
.
Demәli, әgәr qәti Ģәkildә GünәĢin һәrәkәt etdiyi sübuta
yetәrsә, o zaman Quran ayәsinin ilkin zaһiri mәnasından
da mәqsәdin һәmin һәqiqi yerdәyiĢici һәrәkәt olduğu
anlaĢılar
3
.
Bu arada elmi tәfsirin mәlum növü vasitәsi ilә Quranın
elmi
ecazkarlığı da sübuta yetir. Misal üçün,
tәbiәtĢünaslıqda
bitkilәrin
cütlüyü
(erkәkcik
vә
diĢiciklәrdәn ibarәt olması) XVII әsrdә kәĢf edilmiĢdir.
Lakin Quran tәqribәn ondan on әsr öncә bütün bitkilәrin
erkәkcik vә diĢiciklәrdәn ibarәt olduğu һaqda söһbәt
açmıĢdır
1
.
