Qurish materiallari ishlab chiqarish korxonalarining iqtisodiyoti
zahiralari - ishlab chiqarish jarayonlarini tashkil qilish hamda texnika va
texnologiyani takomillashtirish, mahsulotlarning yangi va yanada mukammal
turlarini o‘zlashtirish, ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifatini oshirish bilan
bevosita bog‘liq bo‘lgan moddiy resurslardan foydalanishni yaxshilash
imkoniyatlari, katta ahamiyat kasb etadi. Zahiralar shuningdek, moddiy resurslarni
sarflashni normallashtirish, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning mehnat
sig‘imini kamaytirish, mehnatni tashkil qilishning ratsional usullarini qo‘llash
natijasida ham aniqlanadi. Qisqacha aytganda har bir korxona, ayniqsa, yirik va
mashinasozlik korxonalari hamda ularga yaqin bo‘lgan korxonalar, moddiy va pul
resurslaridan, ya’ni xususiy kapital va boshqa aktivlardan ratsional foydalanish
bo‘yicha puxta ishlab chiqilgan chora-tadbirlar majmuasiga ega bo‘lishi zarur.
Resurslardan samarali foydalanishning texnik-ishlab chiqarish yo‘nalishlari
qatoriga, birlamchi xomashyoni ishlab chiqarishda foydalanishga sifatli ravishda
tayyorlash,mashina va uskunalar konstruksiyasini takomillashtirish, xomashyo,
material, yoqilg‘ilarning tejamkor turlaridan foydalanish, ishlab chiqarish
chiqitlarini kamaytiruvchi hamda ikkilamchi resurslardan maksimal darajada
foydalanish va barcha turdagi yo‘qotishlarning oldini olishni ta’minlovchi yangi
texnika va texnologiyalarni joriy qilishni kiritish mumkin.
Resurslardan oqilona foydalanishning tashkiliy-iqtisodiy yo‘nalishlari
qatoriga, mahsulotlar material sig‘imini rejalashtirish va normalashtirishning ilmiy
darajasini oshirish, resurslarni sarflashning texnik jihatdan asoslab berilgan norma
va normativlarini ishlab chiqish, “eski” va “yangi” mahsulot ishlab chiqarish
o‘rtasida progressiv proporsiyalarni belgilash, mehnatni tashkil qilishning samarali
usullarini rag‘batlantirish bilan bog‘liq bo‘lgan chora-tadbirlar kiritiladi.
Aylanma
mablag‘lar
va
ularning
tarkibiy
qismlaridan
samarali
foydalanishning asosiy yo‘nalishlari ish joylarida (brigada, sex va ishlab chiqarish
uchastkalarida) bitta miqdordagi xomashyo va materiallardan tayyorlanuvchi
88
yakuniy mahsulotlarni ko‘paytirishdadir. U ishlab chiqarishni texnik jihatdan
ta’minlash, xodimlarning malakasi, moddiy-texnika ta’minoti, moddiy resurslar
zahiralarini sarflash normalariga bog‘liq bo‘ladi.