”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

Ohakning qotishi.
Havoyi ohak so‘ndirilgach ochiq havoda asta-sekin 
quriydi va havo tarkibidan SO
2
gazini olib qotadi.
So‘ndirilgan ohak quyidagicha karbonlashadi:
Sa(ON)
2/
SO
2/
SaSO
3/
N
2
O

---

Ohak bog‘lovchisi qotish jarayonida Sa(ON)
2
zarrachalari bir-biriga 
yaqinlashadi, 
zichlashadi, 
asta-sekin 
kristallanadi 
va 
kristallanish 
jarayonining chuqurlashishi mustahkam qurilish materiali hosil bo‘lishiga 
sabab bo‘ladi. Ohak bog‘lovchisi asosidagi materiallar mustahkamligini 
tezlikda oshirish uchun ularni issiqlik bilan qayta ishlash tavsiya etiladi. 
Issiqlik Sa(ON)
2
karbonlashtirish jarayonini (kristallanishni) tezlashtiradi.
So‘ndirilmagan kukun ohak. 
Ohakning bu turi bo‘lak ohakni 
avvaldan so‘ndirilmasdan maxsus tegirmonda kukun holatga keltirib 
tayyorlanadi. So‘ndirilmagan tuyulgan ohak asosidagi qurilish qorishmalari 
va betonlari tez qotadi.
Ohak tarkibiga 90-150% suv kiritilganda ohak bevosita material ichida 
gidratlansa (SaO
.
N
2
O) SaO ning gidratatsiya va kristallanish jarayonlari 
tezlashadi. Gidratatsiya jarayonida ajrab chiqqan issiqlik qurilish qorishmasi 
va betonning qotishini tezlashtiradi.
So‘ndirilmagan kukun ohak tarkibiga kukun holatdagi mineral 
qo‘shimchalar (shlaklar, kullar, ohaktosh va boshqalar) qo‘shilishi mumkin. 
Bu turdagi ohak bog‘lovchisi tayyorlangandan keyin darhol ishlatilgani 
ma’qul, aks holda mahsulot havodan namni olib bog‘lovchilik xususiyatini 
yo‘qotishi mumkin.
Ohak bog‘lovchisining asosiy xossalari. 
Sifatiga qarab havoyi ohak 
sanoatda 3 xil navda ishlab chiqariladi. Havoyi ohak 5.1-jadvalda keltirilgan 
talablarga javob berishi kerak.
So‘nish tezligiga qarab havoyi ohak tez so‘nadigan (8 minutgacha), 
o‘rtacha tezlikda so‘nadigan (25 minutgacha) va sekin so‘nadigan (25 
daqiqadan ko‘p) turlarga bo‘linadi. To‘yingan so‘ndirilmagan ohakning 
maydalik darajasi
№02 va 008 nomerli elaklardagi qoldiqlari bilan belgilanadi. Elaklardagi 
qoldiqlar 1,0 va 15% bo‘lishi kerak.
Uning to‘kma zichligi 800-1200 kgm
3
bo‘ladi. Havoyi ohak 
mustahkamligi jihatidan mineral bog‘lovchilar o‘rtasida eng pasti 
hisoblanadi. Ohak asosidagi qurilish qorishmalarining siqilishdagi 
mustahkam chegarasi, so‘ndirilgan ohak ishlatilganda, 0,4-1,0 MPa atrofida 
bo‘ladi. Shuning uchun havoyi ohak navlari mustahkamligi bo‘yicha emas, 
balki uning tarkibiga nisbatan belgilanadi. Ohaktosh tarkibida tuproqsimon 
va boshqa qo‘shimchalar kam bo‘lsa, ohak aktivligi shuncha Yuqori, 
so‘nishi esa tez bo‘ladi.