Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobining xususiyatlari

partion kartalar, kartochkalar yoki kitoblar ochiladi. Ushbu ombor hisobi 
registrlariga kirim qilingan materiallarning miqdori, narxi, summasi va boshqa 
belgilari to‘g‘risidagi ma’lumotlar schyot-fakturalar va kirim dalolatnomalari 
asosida yoziladi. 
Omborlardan materiallar qurilish maydonchalariga talabnomalar, ichki 
naklodnoylar, limit-zabor qaydnomalari asosida beriladi. Bu hujjatlar ikki nusxada 
tuziladi hamda mas’ul xodimlar (bosh injener, hisobchi), shuningdek materiallarni 
bergan va olgan moddiy javobgar shaxslar tomonidan imzolanadi. 
Qurilish maydonchalarida omborlardan olingan materiallar uchun moddiy 
javobgar shaxslar bo‘lib masterlar, prorablar yoki brigadirlar hisoblanadi. Ushbu 
moddiy javobgar shaxslar bo‘ynidagi materiallarning qurilish ishlariga sarflanishi 
maxsus hisobot (M-29 shakl) bilan rasmiylashtiriladi. Ishlatilmagan materiallar 
qurilish maydonchalaridan omborlarga ichki nakladnoylar bilan qaytariladi.
Materiallarning chetga chiqib ketishi (sotilishi, bepul berilishi, ta’sis badali 
sifatida kiritilishi), shuningdek yaroqsiz holatga kelganligi uchun hisobdan 
chiqarilishi faqat qurilish tashkiloti rahbarining ruxsati bilan amalga oshiriladi. 
Ushbu hollarda materiallarning ombordan chiqib ketishi schyot-fakturalar bilan 
ikki nusxada rasmiylashtiriladi.
Yaroqsiz holatga kelgan materiallarning hisobdan chiqarilishi dalolatnomalar 
bilan rasmiylashtiriladi. 
Materillarning omborlardan berilishi va boshqa barcha chiqimlari to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar guvohlik beruvchi hujjatlar asosida partion kartalar, kartochkalar yoki 
ombor kitobiga qayd etiladi. 
Qurilish tashkilotlarida ombor mudirlari materiallarning holati va harakati 
bo‘yicha hisob siyosatida belgilangan muddatlarda material hisobotlarini tuzadilar. 
Ta’kidlash joizki, respublikamizda qurilish tashkilotlari uchun material 
hisobotining yaxlit shakli tasdiqlangan emas. Qurilish tashkilotlarida hozirgi kunda 
ham sobiq sovet tizimi davrida ushbu maqsadlar uchun tasdiqlangan maxsus 
hisobot shaklidan (M-19 shakl) foydalanib kelinmoqda. Biroq, qurilish tashkilotlari 
amaliyotida bu hisobotni aynan tasdiqlangan shaklda tuzilmayotganligini, aksincha 
uni turli o‘zgartirilgan ko‘rinishlarda tuzish holatlarini uchratish mumkin. 

---

Chunonchi, ayrim qurilish tashkilotlarida materiallar hisoboti faqat soniy 
ko‘rinishda, boshqalarda esa soniy-summoviy ko‘rinishda tuzilmoqda.
Soniy-summoviy ko‘rinishda tuzilgan materiallar hisoboti (M-19 shakl) 
namuna sifatida 4 – ilovada keltirilgan. 
Hisobotni ushbu ko‘rinishda yuritishga hozirgi kunda qurilish tashkilotida 
materiallarni hisobdan chiqarishda qabul qilingan baholash usullari katta ta’sir 
ko‘rsatadi. Chunonchi, FIFO usulini qo‘llash ushbu hisobotni bir qancha 
varaqlardan iborat bo‘lishiga olib keladi. Chunki, bu usulga ko‘ra materiallar nomi 
bir xil bo‘lsada, lekin sotib olish narxlari turlicha bo‘lganligi uchun alohida 
qatorlarda ko‘rsatiladi. 
AVEKO usulini qo‘llash hisobot varaqlari sonini kamayishiga olib keladi. 
Chunki, bunda materiallar nomi bir xil bo‘lganligi uchun, ularning bahosidan 
qat’iy nazar, bir qatordan yoziladi. Bu usulda materiallar holati va chiqimining 
summaviy miqdori hisobotda o‘rtacha baholarda ko‘rsatiladi.
Materiallar hisoboti ikki nusxada tuziladi. Uning birinchi nusxasi barcha kirim 
va chiqim hujjatlari bilan birgalikda buxgalteriyada qoladi. Buxgalter tomonidan 
tekshirilgan va rahbar tomonidan tasdiqlangan ikkinchi nusxasi esa ombor 
mudiriga qaytariladi. 
Qurilish tashkiloti buxgalteriyasida materiallar hisoboti va unga ilova qilingan 
boshlang‘ich hujjatlar ishlab chiqarish zahiralarining sintetik va analitik hisobini 
yuritishga asos bo‘lib hisoblanadi.