Qxmt” kafedrasi “Qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash va qayta ishlash texnologiyasi” fanidan Karimova Komilaxonning tayyorlagan kurs ishi

3.2 Quritib saqlash
Olcha — xashakka joylab yoki osib +3°da 4 oyga yaqin saklash mumkin. Hosil havo harorati yuqori bo‘lgani tufayli pishib yetiladi. Omborga kelib tushgan meva va sabzavotlarni to‘g‘ri sovutish juda muhim: haroratning keskin pasayishi sifatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Meva va sabzavotlar avvaliga vaqtinchalik muzlatgichlar yoki soya-salqin joyda saqlanadi. Oldindan sovutib olgandan so‘ng, ular ichiga kimyoviy moddalar eritib solingan suv bilan yaxshilab yuviladi va fumigatsiya qilinadi, ya’ni oltingugurt dioksidi bilan ishlov beriladi. Bu mevalarni zararsizlantirishga yordam beradi. Qayta ishlangan meva va sabzavotlar sovutkichli kameraga o‘tkaziladi. Olmalarni eng uzoq saqlash muddati +1…+4 °С haroratda taxminan 12 oy, gilosni esa 0…+2 °С haroratda uchun 3–7 kun saqlash mumkin.
Bugungi kunda sovutkichli omborlarda har xil turdagi avtomatlashtirilgan namlantirish tizimlari qo‘llaniladi. Boshqarish tugmalari kameraning tashqi tomonida joylashgan bo‘lib, nisbiy namlikni masofadan boshqarishga imkon beradi.
Sovutgichli omborlarda nisbiy namlikni yaratish va saqlash mahsulotlar namlik miqdorini maksimal darajada oshirishga yordam beradi. Meva va sabzavotlar uchun nisbiy namlik ularning kimyoviy tarkibiga qarab 80–95% ni tashkil qiladi. Biroq piyoz uchun optimal namlik 65–75% atrofida bo‘lishi kerak.
Respublikada umumiy sig‘imi 991 332 tonna bo‘lgan jami 1 832 ta sovutgichli omborlar mavjud, xususan, Andijon viloyatida 152 555 tonna sig‘imga ega 429 ta, Samarqand viloyatida 149 230 ming tonna sig‘imga ega 160 ta, Toshkent viloyatida esa 146 620 tonna sig‘imga ega 159 ta muzlatgichli ombor mavjud.
O‘zR Qishloq xo‘jaligi vazirligi Multimedia markazi tomonidan vazirlikning Oziq-ovqat sanoatini rivojlantirish boshqarmasi maʼlumoti asosida tayyorlandi.


IV bob Olchani saqlash uchun omborlar tanlash va hisoblash
4.1 Olchani saqlash uchun ombor tanlash va hisoblash
Tandirda gilosni quritganda, pishirish qog'ozi bilan to'ldirilgan pishirish varag'i kerak bo'ladi. Gilos bo'laklari kesilgan tomonlarini pastga yotqizish kerak. Pech 165 gradusgacha qizdirilishi kerak, eshikning o'zi esa toza havo aylanishi uchun kichik bo'shliqni qoldirib, mahkam yopilmasligi kerak. Quritish belgilangan haroratda uch soat davomida amalga oshiriladi. Keyingi 16-24 soat ichida haroratni 135ºS ga tushirish kerak bo'ladi. Gilosning to'liq tayyorligi uning plastikligi, yopishqoqligi va burishishida namoyon bo'ladi.
Ikkinchi usul - ko'chada quruq gilos
Ushbu parametr xususiy uy, yozgi uy yoki hech bo'lmaganda keng balkonga ega bo'lganlar uchun javob beradi. Mevalarni qandaydir tekislikda, masalan, laganda ustiga yoying. Uni tashqariga olib chiqing. Lekin joy quyoshli, yaxshi va doimo yoritilgan, nam va ventilyatsiya qilinmagan bo'lishi kerak. Yomg'irda va kechasi, laganda uyni quruq xonaga qo'yish tavsiya etiladi. Va gilosni chivinlar, ari va boshqa hasharotlardan himoya qilish uchun uni doka bilan yopishingiz mumkin.
Bir nechta tavsiyalar:

1. 
   Quritilgan gilosni sopol yoki shisha qayta yopiladigan idishlarda yoki sumkalarda saqlash yaxshidir. Paketlarda rezavorlar yomonlashishi va yoqimsiz ta'mga ega bo'lishi mumkin.
   
2. 
   Uyda quritilgan gilosni darhol olib tashlamang. Ikki kun davomida uni kuzatib boring. Agar siz namlikni sezsangiz, quritish davom etishi kerak.
   
3. 
   Siz quritilgan gilosni shirinliklar, xamir ovqatlar, ichimliklar, yogurtlarga qo'shimcha sifatida ishlatishingiz mumkin.
   
4. 
   Siz maxsus quritgichdan foydalanishingiz mumkin.
   
5. 
   Gilos qanchalik shirali bo'lsa, shunchalik uzoqroq quriydi.
   

Quritilgan mevalarni ishlab chiqarish uchun uskunalar. Meva va rezavor mevalarni sanoat miqyosida quritish uchun har qanday ishlab chiqarish va fermer xo'jaligi bir necha turdagi texnologik uskunalarga buyurtma berishi kerak. Turli birliklar o'zlarining funktsiyalari to'plamini bajaradilar va har xil ishlashga ega. Quritilgan mevalarni ishlab chiqarish uchun asosiy uskunalar konvektiv, infraqizil va boshqa turdagi quritgichlarni o'z ichiga oladi. Modelni tanlash ustaxonalarning salohiyatidan, mevalarning xilma-xilligidan va tayyor mahsulotning keyingi manzilidan boshlab ko'plab omillarga bog'liq. Quritilgan o'rik, quritilgan uzum, olxo'ri, olma, nok, gilos va boshqa ko'plab mevalar va rezavorlar sotilgan mahsulot sifatida xizmat qilishi mumkin. Quritilgan mevalarni ishlab chiqarish uchun yordamchi uskunalari Quritilgan mevalarni ishlab chiqarish bir necha bosqichlardan iborat:
xom ashyoni hajmi va etukligi bo'yicha saralash;
yuvish;
sepals, novdalar, poyalarni va boshqalarni olib tashlash;
novdalarni ajratish;
mevani tozalash va qobig'ini kesish;
urug'lik qutisini olish;
tilim va halqalarga kesish;
pishirish;
konservantlar bilan qayta ishlash;
tabiiy quritish;
yakuniy quritish;
paket. Barcha protseduralar qayta ishlanadigan xom ashyo turiga mos keladigan parametrlarga ega bo'lgan maxsus jihozlarni talab qiladi. Masalan, mevalarni meva hajmiga qarab taqsimlash uchun kalibrator kerak.