R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil
Yüklə 5,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
14.4-jadval
“NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyatda mahsulotlar tuzulmasining tahlili Mahsulot turlari Mahsu- lot bir- ligi- ning bahosi (B), so‘m Ishlab chiqarish hajmi (M), dona Mahsulot tuzulmasi (Mt), % Ishlab chiqarilgan mahsulot qiymat shaklida (MH), ming so‘m Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmining tuzulma hisobiga o‘zgarishi, ming so‘m Reja Haqi- qatda Reja Haqi- qatda Reja Shartli ko‘rsat- kich Haqi- qatda 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A 5000 30000 28886 35,58 30,46 150000 168724 144430 -24294 B 5500 31818 34663 37,73 36,55 175000 196811 190648 -6163 S 8000 12500 15887 14,83 16,75 100000 112520 127098 +14578 D 7500 10000 15406 11,86 16,24 75000 84362 115544 +31182 Jami - 84318 94842 100 100 500000 562417 577720 +15303 Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmining o‘zgarishiga mahsulotlar tuzulmasining ta’sirini aniqlash uchun “Zanjirli bog‘lanish” usulida birinchi navbatta 8-ustunda aks ettirilgan shartli ko‘rsatkich aniqlanib olinishi lozim. Ushbu ko‘rsatkich quyidagicha aniqlab olinadi: MH shk = Ʃ (M 1j × Mt 0n × B 0 ) = 562417 ming so‘m Shartli ko‘rsatkich aniqlab olingandan so‘ng, mahsulot ishlab chiqarish hajmiga mahsulotlar tuzulmasining o‘zgarishini ta’sirini topish uchun haqiqatdagi ko‘rsatkichdan shartli ko‘rsatkichni chegirish lozim. Ya’ni: ±∆MH tuz = MH 1 – MH shk = 577720 – 562417 = +15303 ming so‘m Hisob-kitoblardan ko‘rinadiki, “NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyatda rejaga nisbatan haqiqatda mahsulot turlarining jami ishlab chiqarilgan mahsulot hajmidagi tuzilmasining o‘zgarishi mahsulot hajmini 15303 ming so‘mga ko‘payishiga ta’sir ko‘rsatgan. Bu esa, mahsulotlar tuzulmasining o‘zgarishi jamiyatning ishlab chiqarish faoliyatiga ijobiy ta’sirini ko‘rsatganligidan dalolat beradi. Xuddi shu ma’lumotlarni 7-ustunning har bir mahsulot turi bo‘yicha ko‘rsatkichini jamiyat bo‘yicha umumiy mahsulot ishlab chiqarish bo‘yicha reja bajarilishining shartli-natural birlikdagi (mehnat sarfida ham bo‘lishi mumkin) 322 koeffitsiyentiga ( K MX ) ko‘paytirish yo‘li bilan olish mumkin: K MX = 94842 / 84318 = 1,124813 Agarda mahsulot ishlab chiqarish rejasi barcha mahsulot turi bo‘yicha bir tekisda 112,4813 % ga oshirib bajarilganda va rejalashtirilgan tuzulma o‘zgarganida, umumiy mahsulot ishlab chiqarish hajmi reja baholarida 562417 ming so‘mni tashkil qilgan bo‘lar edi. Bunda ham rejadagi mahsulotlar turlari bo‘yicha tuzulmasining o‘zgarishi jami mahsulot hajmining 15303 (577720 - 562417) ming so‘mga ko‘payishiga olib kelganligini ko‘rishimiz mumkin. Xuddi shunday natija yanada soddaroq usul, ya’ni “Foiz ayirmasi” usuli bilan ham olinishi mumkin. Buning uchun ishlab chiqarilgan mahsulot qiymati ( K mxq = 577720 / 500000 = 1,15544) va shartli-natural hajmi (norma-soatlarda bo‘lishi ham mumkin) (K mxshn = 94842 / 84318 = 1,124813) asosida hisob-kitob qilingan reja koeffitsiyentlari o‘rtasidagi ayirmani rejadagi ishlab chiqarilgan mahsulot qiymatiga (MH 0 ) ko‘paytiramiz: ±∆MH tuz =(K mxq – K mxshn )×MH 0 =(1,15543–1,124813)×500000=+15303 ming so‘m. Mahsulot tuzulmasining mahsulot ishlab chiqarish hajmiga qiymat ko‘rinishidagi ta’sirini hisoblash uchun “Mutloq farqlar” usulidan foydalanish mumkin (14.5-jadval). Yüklə 5,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|