R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil
Yüklə 5,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
16.9-jadval
“NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyatda moddiy resurslardan foydalanish samaradorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlar tahlili № Ko‘rsatkichlar Reja Haqiqatda O‘zgarishi (+;-) 1 Yalpi mahsulot hajmi, ming so‘m 500000 577720 +77720 2 Moddiy xarajatlar, ming so‘m 150000 175627 +25627 3 Yalpi foyda, ming so‘m 93200 106878 +13678 4 Material qaytimi, so‘m 3,33 3,29 -0,04 5 Material sig‘imi, so‘m 0,300 0,304 +0,004 6 Moddiy resurslar rentabelligi, % 62,1 60,8 -1,3 16.9-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinadiki, “NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyatda ishlab chiqarilgan yalpi mahsulot hajmi haqiqatda rejaga nisbatan 77720 ming so‘mga ko‘paygan bo‘lsa, bunga mos ravishda moddiy xarajatlar hajmi ham 25627 ming so‘mga ko‘paygan. Mahsulot sotishdan olingan yalpi foyda ko‘rsatkichi ham rejaga nisbatan haqiqatda 13678 ming so‘mga 389 ko‘payganligini ko‘rishimiz mumkin. Moddiy resurslardan foydalanish samaradorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlarga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, barcha ko‘rsatkichlar rejaga nisbatan haqiqatda yomonlashgan. Bunga asosan moddiy xarajatlar hajmining rejaga nisbatan haqiqatda ko‘payishi salbiy ta’sir ko‘rsatgan. Bunday natijalar “NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyat uchun ijobiy holat hisoblanmaydi. Shu sababli, jamiyat rahbariyati yalpi mahsulot hajmini oshirish va moddiy xarajatlar hajmini kamaytirish choralarini ko‘rishi lozim. Chunki, mazkur omillar korxonada moddiy resurslardan foydalanish samaradorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlarning o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatuvchi birlamchi omillar hisoblanadi. Endi, material qaytimi va uning o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar tahliliga to‘xtalib o‘tadigan bo‘lsak, 16.9-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinadiki, jamiyatda material qaytimi ko‘rsatkichi haqiqatda rejaga nisbatan 0,04 so‘mga kamaygan. Mazkur o‘zgarish quyidagi birlamchi omillar ta’siri natijasida yuzaga kelgan: - yalpi mahsulot hajmining o‘zgarishi; - moddiy xarajatlar hajmining o‘zgarishi. Ushbu omillarning material qaytimining o‘zgarishiga ta’sirni “Qayta hisoblash” usuli orqali aniqlash mumkin. Bunda dastlab, material qaytimini qayta hisoblab olish lozim. Buning uchun birinchi omilning haqiqiy (hisobot yili) miqdorini (YaM 1 ) ikkinchi omilning reja (o‘tgan yil)dagi miqdoriga (MX 0 ) bo‘lish lozim. Ya’ni: MQ qh = YaM 1 : MX 0 Shundan so‘ng, material qaytimining o‘zgarishiga omillar ta’sirini aniqlash mumkin. Mazkur usul yordamida “NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyat ma’lumotlaridan foydalanib, material qaytimi va uning o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillarni tahlil qilib o‘rganganimizda quyidagi ma’lumotlarga ega bo‘lindi (16.10-jadval). |