R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi
Yüklə 8,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Moliyaviy qo‘yilmalarni baholash
. Xo‘jalik yurituvchi sub’ektning moliyaviy qo‘yilmalari – bu uning boshqa korxonalar aktsiyalari, obligatsiyalari va boshqa turdagi qimmatli qog‘ozlariga qilingan investitsiyalari, boshqa korxonalar ustav kapitaliga qo‘shgan ulushlari, shuningdek, boshqa korxonalarga berilgan qarzlaridir. Moliyaviy qo‘yilmalar investor korxona buxgalteriyasida buxgalteriya hisobi standartlariga muvofiq hisobga olinadi. Qisqa muddatli investitsiyalar va qimmatli qog‘ozlar hisobot yili oxiridagi tannarx yoki bozor bahosi bo‘yicha baholanadi. Agar sotib olish bahosi bozor bahosidan past bo‘lsa, farq summa zarar sifatida moliyaviy natijalar schyotiga olib boriladi. Bunda qimmatli qog‘ozlarning o‘zlari ham bozor bahosi bo‘yicha hisobga olinadi. To‘liq to‘lanmagan aktsiyalar va paylar investor dividend olish huquqiga ega va ushbu qo‘yilmalar bo‘yicha to‘liq javobgar bo‘lgan hollarda to‘liq qiymati bo‘yicha moliyaviy qo‘yilmalar schyotlarida aks ettiriladi. Boshqa hollarda ular qiymati to‘liq to‘lanib, dividend olish huquqiga ega bo‘lganidan so‘ng moliyaviy qo‘yilmalar schetida aks ettiriladi. 376 Kotirovkasi buxgalteriya hisobotlarida e’lon qilinadigan aktsiyalar, obligatsiyalar va boshqa qimmatli qog‘ozlarga qilingan qo‘yilmalarning bozor bahosi hisobdagi bahosidan past bo‘lsa, ular bozor bahosida aks ettirilib, farqi korxona moliya-xo‘jalik faoliyatining natijalariga olib boriladi. Majburiyatlarni baholash . Majburiyatlar tomonlarning kelishuvi bo‘yicha aniqlangan summada aks ettiriladi. Sud qaroriga ko‘ra yuzaga kelgan majburiyatlar uning qarorida ko‘rsatilgan summalarda aks ettiriladi. Hisobot davrining oxirida to‘lanishi kerak bo‘lgan foizlar alohida aks ettiriladi. Da’vo muddati o‘tib ketib, talab qilinmayotgan majburiyatlar hamda kreditor qarzlar foyda sifatida joriy hisobot davrining moliyaviy natijalari schyotiga olib boriladi. Xaridorlarning debitor qarzlari nakladnoylar yoki boshqa dastlabki hujjatlarda ko‘rsatilgan qiymat bo‘yicha aks ettiriladi. O‘z vaqtida qaytarilmagan va tegishli kafolatlar bilan ta’minlanmagan debitor qarzlar shubhali qarzlar bo‘yicha rezervlar hisobiga hisobdan chiqariladi. Ushbu moddaning eski tahrir(12-modda)dan printsipial farqli jihati – unga: «Shartli aktivlar va majburiyatlar buxgalteriya hisobi standartlariga muvofiq aks ettiriladi» degan qo‘shimcha kiritilgan. Bu jumladagi kalit so‘zlar: «shartli aktivlar», «shartli majburiyatlar», «buxgalteriya hisobi standartlari». 37-sonli «Noaniq majburiyatlar, shartli majburiyatlar va shartli aktivlar» nomli MHXSning 10-bandiga muvofiq: «Shartli aktiv – bu bo‘lib o‘tgan hodisalardan yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan va uning mavjudligi faqatgina kompaniyaning to‘liq nazorati ostida bo‘lmagan kelgusi noaniq hodisalardan biri yoki bir nechtasi sodir bo‘lishi yoki sodir bo‘lmasligi natijasida tasdiqlanadigan aktivdir» 10 . «Shartli majburiyat – bu: (a) bo‘lib o‘tgan hodisalardan yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan majburiyat. Uning mavjudligi faqatgina kompaniyaning to‘liq nazorati ostida bo‘lmagan kelgusi noaniq hodisalardan biri yoki bir nechtasi sodir bo‘lishi yoki sodir bo‘lmasligi natijasida tasdiqlanadi: yoki (b) u hozirgi paytdagi majburiyat bo‘lib, o‘tgan hodisalardan yuzaga keladi, ammo tan olinmaydi, chunki: (i) iqtisodiy nafni o‘zida mujassamlashtiradigan resurslarning majburiyatni so‘ndirish uchun chiqib ketishi talab etilishining ehtimoli yo‘q; yoki 10 Международные стандарты финансовой отчетности. М.: АСКЕРИ, 2011, -С. 461. |