439
L.Pacholi tomonidan bayon qilingan ikkiyoqlama yozuv bo‘yicha hisob
tizimi barcha mamlakatlarda hozirgi vaqtgacha amal qilmoqda. Uning
g‘oyasi «berish» va «ega bo‘lish» tamoyiliga nisbatan bosh daftar «Kassa»
va «Kapital» tamoyili bo‘yicha tuzilishidan iborat. Boshqacha aytganda, bitta
xo‘jalik operatsiyasi (bitta summaning o‘zi) bir vaqtning o‘zida ikkita
schotda aks ettiriladi. Bir tomondan xo‘jalik mablag‘lari qayerga
yo‘naltirilganligi (ishlatilganligi), ikkinchi tomondan – ushbu mablag‘lar
qayerdan olinganligi (kimniki ekanligi) ko‘rsatiladi. Bu buxgalteriya
hisobining xo‘jalik operatsiyalarini ikkiyoqlama yozuv usuli bo‘yicha aks
ettirish tizimining asosini tashkil etadi.
Italiyada buxgalteriya schotlarining turkumlanishi boshqa olimlar
tomonidan ham amalga oshirilgan. Jumladan, L.Feori schotlarni to‘rtta
guruhga bo‘lishni taklif etgan: kapital schotlari, nominal (operatsion)
schotlar, savdo (material) schotlari va hisob-kitob schotlari.
P.Skali schotlarni uch guruhga bo‘lishni asoslagan: xususiy (kapital,
foyda va zararlar) schotlari, mulk schotlari va korrespondentlar (debitorlar va
kreditorlar) schotlari.
Dostları ilə paylaş: