R. I. Nurimbetov, S. I. Ahmedov

4.3. RE J ALASHTIRILGAN TEXNOLOGIK QARORLARNI 
OPTIMALLASHTIRISH
Rejalashtirilgan texnologik qarorlarni optimallashtirish usuli- 
ning mohiyati bir necha rejalashtirilgan hisob-kitoblar orasidan 
samaralirog‘ini tanlab olishdan iboratdir. Bunda tanlashning turli xil 
mezonlari qo‘llanilishi mumkin:
- keltirilgan xarajatlar minimumi;
- keltirilgan xarajatlar maksimumi;
- m a’lum samarali natijaga minimum kapital qo‘yilma orqali 
erishish;
- minimum j oriy xarajat;
- kapital aylanishida minimum vaqt, ya’ni mablag‘lar aylani- 
shining tezlashishi;
- qo‘yilgan bir so‘m kapitalga maksimum daromad;

---

- qo'yilgan bir so‘m kapitaldan maksimum foyda;
- moliyaviy resurslaming maksimum saqlanishi, ya’ni minimum 
moliyaviy yo‘qotishlar (moliyaviy tavakkalchilik).
Mezonni tanlash sifatida keltirilgan xarajatlar minimumi (ya’ni, 
joriy kapital qo‘yilmalar)ga misol ko‘ramiz, bunda keltirilgan 
xarojatlar quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:
R = I + E
• 
K.
n
Vazifa 
R
ning qiymatini minimallashtirishdan iborat.
Bu yerda: 
R
—keltirilgan xarajatlar;
/-jo riy xarajatlar;
AT—bir martalik xarajatlar (kapital qo‘yilma), so‘m;
£ n-kapital qo‘yilmalar samaradorligining me’yoriy koeffitsiyenti. 
Me’yoriy koeffitsiyent qoplash muddati bo'yicha aniqlanadi, ya’ni.
bu yerda 7 ^ -qoplash muddati.
Byudjet tashkilotlari uchun kapital qo'yilmalaming samaradorlik 
koeffitsiyenti 0,15 qilib belgilanadi. Bu 6,6 yilda me’yoriy qoplash 
muddatiga mos keladi.
Shunday qilib bizning misolimizda kapitalni qo'yishning ikkita 
varianti mavjud.
4.5-jadval.
Kapitalni qo‘yish variantlari
Ko‘rsatkichlar