Radioelektronika asoslari

Emitter qaytargichi
E


l-raszn. Emiter qaytargithning soddalaslitirilt'iri nrinsinisl sKemas*
mitter qaytargichi umumiy koilektorli sxema asosida tuzilgan
kuchaytirgichdir. Uning
nagruzka qarshiiigi emitter zanjiriga ulangan, Umumiy holda nagruzka qarshiligi kompleks kattalikdir.
T
Agar f/i kirish kuchlanishi U_ch ~U_kit -U_he <U_k,_r ekanligi ko‘rinadi. bazasiga (eskari ishora bilan uzatiladi va U\ kirish kuchlanishi bilan
ekshirishni osonlashtirish uchun uni aktiv R_t qarshilik deb olamiz (I-rasm). Undagi f/_e potensial tushuvi chiqish kuchlanishini tashkil qiladi. ekanligini eTiborga olsak, Btt kuchlanish ttanzistor
_ffla-qarshi fazada o'zgaradi. Shuning uchun bu yerda 100 foizli tok b^yicha manfiy teskari bog‘lanish hosil bo‘ladi, ya’ni p = -\. Barcha manfiy teskari bogianishli kuchaytirgichiarga o‘xshash emitterqaytargichi hain qator afzalliklarga ega. Ularni manfiy teskari bogianishli kuchaytirgichning asosiy ifodalari orqali ifodalash mumkin. Lekin asosiy parametrlami baholash uchun teskari hogianish zanjirini ajratmagan holda kuchaytirgichning ekvivalent sxemasini tekshirish maqsadga muvotiq boiadi. 0‘rta chastotalar sohasi uchun u 2a-rasm ko'rinishida tasvirlangan.
Undan l_b = —-³ va U₂ = fl_b(^Rn II K IIK) ^ekani aniqlash mumkin.
/t_r + /t] i
Shunga ko'ra kuchaytirtsh koeffitsienti quyidagicha ifodalanadi:
t
22IIK li K)


(i)

/, (/E_r+^M) + y(/?22lKII^)
Agar /i,=0, K»R* deb hisoblasak, (1) ifoda soddalashib, quyidagi ko'rinishgakeladi:
y
K₀*

(2)

R_e
Rn+yR_c
-
unda y =

a
1 -a

U,-U₂ 0—
baza tokini uzatish koeffilsienti.
t
a) b)
2-rasm. Emitter qaytargichning o‘rta (a) va yuqori (b) chastotalar uchnn
ekvivalent sxemasi.
(2) ifodadan emitter qaytargichining kuchJanish bo'yicha kuchaytirish koeffitsienti doimo birdan kichik boiishi ko‘rinadi. Paqat R_u«yR_c boisa, u bitga intilib boradi. Undan tashqari, Ko musbat miqdordir, Bu kuchaytirgichning kirish va chiqish kuchlanishlari bir xil fazada o'zgarishini ko‘rsatadi (tranzistor faza siljishini hosil qilmaydi). Demak, emitter nagruzkali kuchaytirgichning chtqish kuchlanishi kirish kuchlanishi bilan mos fazada o'zgarib, miqdor jihatdan biroz kamaygan bo‘ladi. Shuning ucbun u emitier qaytargichi deb ataladi.
Kaskadning chiqish qarshiligini aniqlash uchun uning chiqish tokini bilish kerak, U son jihatdan emitter tokiga teng: f_e ~ p_b. Agar bunga baza tokining ifodasini qo‘ysak, u quyidagi ko‘rinishga keladi:
Bu formulaga 3-rasmda tasvirlangan ekvivalent sxema mos keladi,
Undagi -31 qarshiiikson jihatdan ekvivalent generatoming iehki qarshiligi T
bo‘lib, emitter qaytargichining chiqish qarshiligini ifodaiaydi:
D
(4)


Rrhiit


3-r»SBi. Einiter qaytargkhniDg soddalnshtirilgan ekvivalent sxcmasi.
emak, emitter qaytargichining chiqish qarshiligi kichik miqdor ekan (masalan, /?/;—600 Om va y - 40 bo'lsa, 5 Om boMadi). Shunga
ko‘ra kuchaytirgichning nagruzkasi bo‘lgan R,. qarshillk ham kichik qiymatga ega boMislii kerak, chunki energetik jihatdan nagruzka bilan ichki qarshilik bir xil tartibda tanlanish iozim. Emitter qaytargichning chiqish qarshiligi signal gcneratorining R, -ichki qarshiligiga bog‘liq.
R
chiqish qarshiligi o‘zining maksimal qiymatiga erishadi:


u,-


L —


7R._
*ii +/*_e


U,


«».R,
r


(3)


R,


cfiiq max


22


(5)


'■22

, ortishi bilan u ham ortadi. Agar R,= bo‘lsa,
Agar /f, va Rj qarshiliklardan tuzilgan kuchlanish boMgichi ta'sirini hisobga olmasak, cmitter qaytargichning kirish qarshtligi R_kir = — ifoda
U
orqali aniqlanadi. Bunda I_h -

ekanini

i
(R_r + /?[,) + y(lf₃₃ || R_e hisobga olsak, kirish qarshiligi R_klr * yR_c ifoda orqali antqlanadi. Demak, emitter qaytargichning ktrish qarshiligi yetarltcha kalta miqdor ekan. Lekin uning kattaligi bazaga ulangan /f, va ff₂ qarshiliklardan tuzilgan kuchlarish bo‘lgichiga juda bog‘liq boMadi. Emttter qaytargichining yaxshi ishlashi uchun /f, || R₂ < R_e tengsizlik bajarilishi kerak va uning kirish qarshiligi o‘zgarishsiz qolishi uchun esa /f_M |l/f_z > R_ktr » y(R_e j| R„) shart bajarilishi lozim. Bu ikki tengsizlik bir vaqtda bajarilishi uchun R_r > yR_e boMishi, ya'ni nagruzka qarshiligi yetarlicha kichik boMishi zarur.
U
mtimiy emilterli sxema asosida yig‘i1gan kuchaytirgich kabi emitter targichning chastotaviy xarakteristikasi quyi sohalarda o‘ttsh ^jtoning vaqt doimiysi C,^ va C₂R„ ga bog‘iiq bo‘Isa, yuqori chastotaitir sofoasida nagruzka zanjirining vaqt doimiysi ^yueq bilan xarakterlanadi va ekvivalent chiqish qarshifigi juda kichik miqdor bo lganlig* uchun emitter qaytargichning nagruzka zanjirining vaqt doimiysi yetarlicha kichik bo'ladi. Shunga ko‘ra
deb yozish mumkin.
Zararli sig‘imlari bir xil bo‘!gan emitter qaytargiehi va umumiy emitterli kuchaytirgichning chastotaviy xaraktristikatarmi soiishtirish yuqori chastotadagi pasayish emitter qaytargichda juda katta chastotalar sohasiga to‘g‘ri keiishini ko‘rsatdi. Shuning uchun emitler qaytargichning o‘tkazish sohasi keng bo'tishi tatab qilinmasa, uning chiqishiga sig‘imi Co dan yetarlicha katta bo‘lgan C_n kondensator ulash mumkin (2-rasm).
Shunday qiiib emittcr qaytargichi kirish qarshitigi katta va chiqish qarshiltgi kichtk, keng o‘tkazish sohasiga ega bo‘lgan kuchaytirgichdir. U kuchlanishni kuchaytirmasa ham, tok kuchi va quvvatni yaxshi kudiaytiradi.