Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi

YOSH AVLODNI MA’NAVIY VA MA’RIFIY
SHAKLLANTIRISHDA FIZIOLOGIYANING ROLI
I.M.Sechenov va I.P.Pavlovlaming reflector nazariyasi odamlar 
psixologiyasining shakllanishida tabiiy ilmiy asos bo‘lib xizmat qilmoqda. 
Ma’lumki, sezgi a’zolari va asab tizimi fiziologiyalari odamlarda sezish, 
fikrlash va bilim olishning yuzaga kelishi uchun 
asosiy material bo‘lib xizmat qiladi.
Dialektik materializm falsafasi, materialistik 
psixologiya 
va 
fiziologiya 
hamkorlikda, 
turli 
jabhalarda mavjud tabiiy ijtimoiy holatlarda insek mhi 
muammolarini ishlab chiqadi.
Fiziologiya 
hayvonlar 
asab 
tizimining 
tarixiy 
rivojanishining turli bosqichlarida tumvchi oliy 
bo‘limlari bilan tashqi muhitning aks etishini 
(inikos)ning asosiy qonunlarini o‘rganadi. Qiyosiy va
11

---

evolyutsion fiziologiya turli organizmlar filogenezida tashqi muhitning 
aks etishini o‘xshashlik va farq. qiluvchi tomonlarini tahlil qiladi, hamda 
evolyutsiya jarayonini qabul qilinishi va fikrlashning asosiy tamoyillarini
Bu esa, faqatgina inseklarga xos ruhiyatning 
oliy shakli bo‘lgan fikmi yuzaga kelish sabablari 
tarixini ochib beradi. Odamlaming sezgisi, fikrlashi 
va bilimi tarixiy natija hisoblanadi. Bilim - bu 
odamlar bosh miyasi tomonidan haqiqiy reallikning 
hattoki yuqori darajada rivojlangan hayvonlardan (it, 
maymun) ham sifat jihatidan boshqacha shaklda aks 
etish xususiyatidir.
Demak, fiziologiya dialektik - materialistik 
dunyoqarashni, tabiiy ilmiy va tabiiy - tarixiy asosi 
lisoblanadi. Fiziologiya - ideologik kurashning eng kuchli qurollaridan 
biri bo‘lib, dialektik materializmning ya’ni yosh avlodni mamlakatga, 
uning 
xalqiga 
sadoqat, ekstremizmga, terrorizmga qarshi kurashda 
jonbozlik ko'rsatish ruhida tarbiyalashda muhim ahamiyat kasb etadi.