Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi
Yüklə 14,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ko‘p
miqdorda karbonat angidridning chiqarib yuborilishi natijasida qonda karbonat kislota kamayib ketadi. Oqibatda nafas markazining qo‘zg ‘alishi pasayib, nafas tezligi, chuqurligi va ritmi buziladi. Qonda karbonat kislotaning juda kamayib ketishi qondagi kislota-ishqor muvozanatining ishqoriy tomonga surilishiga, natijada gaz alkolozining kelib chiqishiga olib keladi. 4500- 5000metr balandlikda “tog‘ kasali”paydo bo‘ladi. Bu vaqtda oliy nerv faoliyati buziladi, nafas va qon aylanish sistemalarining ishi izidan chiqa boshlaydi. Charchoqlik, bosh og‘rig‘i paydo bo‘ladi, ko‘z xiralashib, quloq o g ‘ir tortadi, o ‘pkaning tiriklik sig‘imi kamayadi. Barometrik bosimi pasaygan sharoitga organizm faol moslashishga harakat qiladi. Jumladan, qon aylanishi tezlashadi, yurakning minutlik hajmi oshadi, qonda eritrotsitlar, demak, gemoglobin ko‘payadi, miya va boshqa hayotiy muhim organlaming qon bilan ta’minlanishi kuchayadi. Bu moslanish jarayonlari hayvon toqqa chiqa boshlashi bilan kuzatila borib, ma’lum chegaragacha davom etadi. Hayvon atmosfera bosimi past joyda uzoq yashasa, organizmdagi jarayonlar ana shu past bosim sharoitiga moslashadi (adaptatsiya). Organizmdagi jarayonlar buzilmasligi uchun balandlikka-toqqa asta-sekinlik bilan ko‘tarilish maqsadga muvofiqdir. Bunda organizmda moslanish jarayonlari ro‘y berib, ulguradi va hayotiy jarayonlaming deyarli buzilmasligi ta’minlanadi. Dengiz sathidan pastga tushilgan sari, atmosfera bosimi ortib boradi. Bunday sharoitda qonda erigan gazlaming miqdori ham ko'payadi. Yuqori atmosfera bosimining organizmga ta’siri havo tarkibidagi turli gazlaming parsial bosimiga b o g iiq , jumladan, havo tarkibidagi kislorodning parsial bosimi bir atmosferaga yetsa, nafas ritmi, chuqurligi Yüklə 14,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|