Raqamali iqtisodiyotning asosiy rivojlanish yo‘nalishlari shukurullo Yo'ldoshmaxmudov Xurshid o'g'li

MAIN DIGITAL ECONOMY DEVELOPMENT DIRECTIONS 
Abstract. The digital economy, that is, activities based on digital technologies, today 
makes it possible to develop all spheres of society. Just one example, in recent years, new forms 
of innovation can be counted - electronic services, online sales, distance learning, in other 
words, these practices that we can do from the comfort of our homes, via telephone, computer 
or other information technologies, have become the norm. . for us. 
Keywords: digital economy, digital management, economics, market economy, digital 
technologies, digitalization. 
Raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi mamlakat va insoniyat uchun afzal tomonlari 
talaygina. Misol uchun, axborot-kommunikatsion soxalarini rivojlanishi inson resurslari ichida 
eng qimmat bo’lgan vaqtimizni anchagina tejashimiz, undan samarali va oqilona 
foydalanishimizga keng imkon yaratadi. Agar biz biron bir kitobning qog’ozga nashr qilingan 
nusxasi o’rniga elektron formatini sotib olib bebaho vaqtimizni samarali foydalangan bo’lamiz. 
Axborotkommunikatsion texnologiyalarini rivojlanishi orqali nafaqat vaqtimiz va hatto 
mablag’imizni xam tejab qolgan bo’lamiz. Kommunal tolovlarni amalga oshirish uchun 
navbatlarda soatlab turishimiz yoki banklarga borishimiz talab etilmaydi, istalgan joyda istalgan 
vaqtda ishonchli tolov qilishimiz mumkin bo’ladi. Imkoniyati cheklangan yoki yosh go’dagi 
bolgan ayollarimiz uchun ham ushbu jarayon juda foydali bo’ladi. O’z uy yumushlarini bajarish 
bilan bir qatorda onlayn do’konlardan o’zlari uchun kerakli bo’lgan yoki ro’zg’or 
maxsulotlarini osonlik bilan xarid qilish imkoniga xam ega bo’ladilar. Bunga qo’shimcha 

---

 
SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337 
968 
ravishda, raqamli texnalogiyani ta’limda ham samarali foydalanish mumkin, o’quvchining 
o’zlashtirish darajasi, fanlardan olayotgan baholari, o’qituvchi va o’quvchini darslardagi
davomati va yutuqlaridan xabardor bolish mumkin bo‘ladi. 
Jahon tajribasi shuni ko'rsatadiki, raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi cheksiz 
imtiyozlarga ega bo'lsa-da, ob’ektiv jarayon sifatida ko'plab muammolarni keltirib chiqaradi. 
Raqamli iqtisodiyot deganda, odatda, raqamli texnologiyalardan foydalangan holda tovarlar va 
xizmatlarni ishlab chiqarish, sotish va iste'mol qilish, shuningdek, elektron tijorat, internet va 
internet iqtisodiyotidan foydalanish bilan bog'liq iqtisodiy faoliyat tushuniladi. Raqamli 
iqtisodiyotdagi ba'zi startaplarning ajoyib muvaffaqiyatidan so'ng, dot-com inqirozidan xalos 
bo'lish (bu biznes modeli to'liq Internet faoliyatiga asoslangan kompaniyalar uchun 
ishlatiladigan atama) va ayniqsa, Internet gigantlarining kapitallashuvidan keyin, tenglashtirildi 
(kompaniya foydasi ustav kapitalini oshiradi), keyin iqtisodiyotning an'anaviy tarmoqlaridagi 
yirik korxonalar kapitallashuvidan oshib ketdi, raqamli iqtisodiyotning ahamiyati o'sishni 
boshladi. 
Raqamli iqtisodiyotning shakllanishi va rivojlanishi bir qator muammolarni keltirib 
chiqaradi. Birinchidan, axborotdan foydalanish va uni qayta ishlash va qo‘llashning yanada 
samarali texnologiyalarini yaratish tranzaksiya xarajatlarini (topilgan ma’lumotlarni qidirish va 
qayta ishlash bilan bog‘liq xarajatlar) sezilarli darajada kamaytiradi va iqtisodiyotning 
moslashuvchanligi va samaradorligini oshiradi. Biroq, agar bir vaqtning o'zida axborotni qayta 
ishlashning eski texnologiyalari yo'qolmasa va axborotni himoya qilish, uning ishonchliligini 
baholash xarajatlarining oshishi hisobiga tranzaksiya xarajatlarining ulushi oshsa, bu sodir 
bo'lmaydi. Onlayn biznes faolligi vositachilar va agentlarga bo'lgan ehtiyojni keskin 
kamaytiradi, ba'zan esa yo'q qiladi.
Raqamli iqtisodiyot bugungi kunda dolzarb mavzulardan biridir.Asosan bu mavzuni 
O’zbekistonda qanday rivojlantirish bu biz yoshlar qo’lidadir. ”Raqamli iqtisodiyot’’ atamasi 
birinchi bo’lib 1995-yilda Don Tepkott muallifligida chop etilgan. “Raqamli iqtisodiyot: 
tarmoqli intelekt asrida va’da xavf- xatar” (The Digital Economy: Promise and Peril in the Age 
of Networked Intelligence) nashrida alohida tushuncha sifatida istiloh etilgan. Ushbu nashrda 
raqamli 
iqtisodiyotning 
asosiy 
tarkibiy 
qismlariga 
fundamental 
innovatsiyalar 
(yarimo’tkazgichlar, protsessorlar), asosiy texnologiyalar (kompyuterlar) va bog’lovchi 
infratuzilmalar (internet va telekommunikatsiya tarmoqlari) ajratib ko’rsatiladi. 
Rivojlangan davlatlarda raqamli iqtisodiyotni joriy etishga allaqachon kirishilgan. Jahon 
iqtisodiyotining globallashuvi va texnologiyalarning rivojlanishi sharoitida Oʻzbekistonning 
iqtisodiy taraqqiyotiga raqamli iqtisodiyotni rivojlantirmasdan erishib boʻlmaydi. 
Raqamli texnologiyalarni rivojlantirish deyarli barcha iqtisodiy va ijtimoiy maqsadlarga 
erishish uchun juda muhim va barcha mamlakatlar, sohalar va manfaatdor tomonlarni qamrab 
oladi. Bugungi kunda dunyoda internetga ulanmagan davlatlar bilan raqamlashtirish darajasi 
ancha yuqori bo‘lgan davlatlar o‘rtasida katta farq bor. Masalan, kam rivojlangan mamlakatlarda 
har beshinchi kishi rivojlangan mamlakatlarda internetdan foydalansa, har besh kishidan to‘rt 
nafari internetdan foydalanish imkoniyatiga ega. Bu raqamli bo'linishning bir misolidir. 
Raqamli ma'lumotlar va ilg'or texnologiyalar uchun imkoniyatlar kabi boshqa sohalarda 
bo'shliq ancha katta. 
Misol uchun, Afrika va Lotin Amerikasi dunyodagi barcha ijaraga olingan ma'lumotlar 
markazlarining 5 foizidan kamrog'iga mezbonlik qiladi. Kerakli choralar ko'rilmasa, bu bo'shliq 

---