Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma
Yüklə 5,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 7.3. Elektron tijoratda blokcheyn texnologiyalari va smart kontraktlar
|
VISA,
Master Card kartalariorqalivabundantashqari Webmoney, Qiwi, Perfect Money, Advcash, Payeer, Paypal hamdaboshqaturdagielektronhamyonlarorqalisotibolishmumkin. Agardasiz 2010 yilda 0,003 kursbo’yicha 100 dollargabitkoinsotibolganbo’lsangiz, bugungikungakelibuningqiymati 153 milliondollardanoshganbo’laredi. Biroqbitkoinyagonakriptovalyutaemas, xozirgivaqtdaundantashqariboshqabirqanchaturdagikriptovalyutalarhammavju d. Quyidaularhaqidabirqanchaqiziqarli ma’lumotlarkeltiramiz. 7.3. Elektron tijoratda blokcheyn texnologiyalari va smart kontraktlar Endiblokcheynlarningmohiyativaamaliy-iqtisodiyahamiyatihaqidahamyana birozto’xtalibo’tamiz. Ko’pincha “ Blokcheyn — ma’lumotlarnisaqlashuchuntaqsimlanganreyestr (ruyhat) …” debtushuntiriladi. Ushbuizohnibirnechamartaeshitgan, biroqhechnarsanitushunmaganbo‘lishingizmumkin. Shuninguchunbuatamaningklassikma’nosinikeltiribo’tamiz: Blokcheyn — bubir- biribilaninternetorqalibog‘langanko‘plabkompyuterlardabirvaqtningo‘zidasaqlanuv 267 chitaqsimlanganma’lumotlarbazasidir. Uningnegakerakliginimisolyordamidatushuntirishosonroq. AQShdagiakangizgabankjo‘natmalariorqali 100 dollaryubordingizdebtasavvurqiling. Jo‘natmashaklinito‘ldirganingizdanso‘ng, bankxodimishahsiyhisobingizdanpulniyechibolib, unihalqaroo‘tkazmalaruchunbankningyagonahisobigao‘tkazadi. Shundanso‘ng, boshqaxodimbupullarniagentbankninghisobigao‘tkazadi, uesa, o‘znavbatida, pullarniAQShgao‘tkazadi. Uyerdao‘tkazmangizaynanshutahlitakangizningshaxsiyhisobigatushadi. Jo‘natmadavomidahechkimxatogayo‘lqo‘ymaganbo‘lsa, uchkuno‘tibakangiz 97 dollarnioladi ( barchabanklarningkomissionlariolinganidanso‘ng, albatta ). Biroqengqo‘rqinchlisi, shuuchkunichidanasiz, vanasizningakangiz, qolaversa, bankirlardanhechbiriaynivaqtdapullaringizqayerdaekanliginivaularninghisobinikim yuritayotganliginibilmaydi. Serverningkutilmagandabuzilibqolishi, bankxodimininginsofsizligiyokixakerlikhujumiuzoqsurishtiruvlarningboshlanishig asababbo‘lishimumkin. Axir bu kabi hodisalar hisobingizdagi pullar bilan ham sodir bo‘lishi mumkin-ku. Demak, siz har kuni tizimga umid qilasiz va bankingizga ishonasiz, bu esa o’ziga hos bir muammo. Hozirda blokcheynlar asosan kriptovalyuta jo‘natmalari uchun foydalanilmoqda. Biroq shu bilan bir vaqtda u turli tashkilotlarning turli-tuman maqsadlarini amalga oshirish uchun ham faol joriy etilmoqda. Blokcheynning afzalligi uning shaffof, tezkor, soddaligi va qiymatida. Siz kriptovalyuta yoki biror-bir ma’lumotni blokcheyn orqali jo‘natgan bo‘lsangiz, bunday jo‘natma haqida ma’lumotni o‘zgartirish yoki qalbakilashtirishning umuman imkoni yo‘q. Chunki bu jarayon butun dunyo bo‘yicha yuz minglab kompyuterlar tomonidan tasdiqlanadi. Aynan ushbu kompyuterlarda ushbu ma’lumotning ko‘plab nusxalari saqlanadi — ular bilan istalgan foydalanuvchi istalgan vaqtda tanishishi mumkin. Jo‘natma jarayoni markazlashmagan holda bor-yo‘g‘i bir necha daqiqa vaqt oladi va bank jo‘natmasidan bir necha o‘n marta arzondir. Agar siz pullarni yoki qandaydir ma’lumotni blokcheynda saqlasangiz, ushbu qaydlar hech qachon yo‘qolib 268 ketmaydi yoki soxtalashtirilmaydi. Bozorning istalgan ishtirokchisi istalgan daqiqada moliyaviy ahvolingizga ishonch hosil qilishi mumkin. Blokchenda hech qanday uchinchi tomon yoki vositachi ishtirokisiz, to‘liq shaffoflik va hisoblar aniqligining matematik kafolati ta’minlab beriladi. O’zbekiston Respublikasida blokcheyn bilan ishlashga Toshkent shahrida joylashgan « Yüklə 5,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|