Raximova Saboxat Qaxramon qizi jismoniy mashqlarning inson faoliyatiga uzviy bog’liqligi

Mashqning yurak-qon tomir tizimiga ta'siri.
Jismoniy mashqlar qilmaydigan 
odamlar yurak xuruji, qon tomirlari , gipertenziya va boshqalar. Muntazam mashqlar qon 
bosimini normallashtirish, xolesterinni kamaytirish va yurak va qon tomirlari bilan bog'liq 
jiddiy kasalliklar rivojlanishi xavfini keltirib chiqaradi. Jismoniy mashqlar inson 
salomatligiga ta'siri haqida gapirganda, sport mashg'ulotlari yurak mushaklarining 
mashg'ulotini o'tkazadi va bu turli xil yuklarni yaxshi o'tkazish imkonini beradi. Bundan 
tashqari, qon aylanishi yaxshilanadi va tomirlardagi yog'ning cho'kishi xavfi kamayadi.
Yuqorida ta’kidlanganidek, yurakka qonning kelib quyilishi va chiqib ketishida 
yurak qorinchalarining ish faoliyati (qisqarishi) asosiy o‘rin egallaydi va qon bosimi (qon 
aylanishini tezligi)ni ta’minlaydi. Sog‘lom kishilarda qon bosimi simob ustutining 120/70 
mm.da bo‘ladi. Bunda qorinchalarning qisqarish (qonni haydash) tartibi (ritmi) yurak uri-
shini bildiradi va ko‘krak qafasida bevosita bilinadi. Uning qon tomirlardagi harakat ta’siri 
(qonning oqim darajasi) pulsni bildiradi. Buni bilak va boshqa a’zolardagi vena qon 
tomirlarini barmoq bilan bosib ko‘rish, aniqrog‘i tonometr orqali o‘lchash bilan aniqlash 

---

221 
2022-SENTABR/OKTABR 
mumkin. Jismoniy chiniqmaganlarda puls tinch holda har daqiqada 70-80, sportchilarda 50-
60 va ayollarda esa 75-85 (chiniqqanlarda 60-70) marta urishi kuzatiladi.
 
Mashqning mushaklarga ta'siri. 
Yashash turmush tarzi nafaqat tashqi ko'rinishga, 
balki inson sog'lig'iga ham salbiy ta'sir qiladi. Sport mashqlari muskullarni ohangga olib 
chiqishga, ularni kuchliroq va ko'proq kabartmalar qilishga imkon beradi. Rivojlangan 
mushak korseti to'g'ri holatidadir, bu skolyoz va boshqa muammolar xavfini kamaytiradi. 
Bundan tashqari, ko'plab qizlar va o'g'il-qizlar jozibali va nozik ko'rinishga intilishadi, ya'ni 
mushaklar tayyorlashdan foydalanish juda qimmatli.
Fizik mashqlarni nafas olish tizimiga 
ta'siri.