Rbaycan döVL6T

Kapital va kreditin harakati balansı. Dövl t v xüsusi ka- pitalın ixracını v idxalını, h mçinin verilmiş v alınmış bey- n lxalq kreditl rin nisb tini ifad edir. Bu bölm d borc kapita- lının ixracı (kreditl r, qısamüdd tli avuarlar v s.) v sahibkarlıq kapitalının (birbaşa investisiya-xaricd , mü ssis l rin alınması v tikilm si, h mçinin portfel investisiya qiym tli kağızlarda ifad olunmuş investisiya) ixracı ks olunur.
Kapital v kreditin h r k ti müxt lif müdd t baş verir. Odur ki, t diyy balansının bu bölm sind m liyyatlar qısa v uzunmüdd tli kimi f rql ndirilir.
Qısamüdd tli m liyyatlara aşağıdakılar aiddir:

• 
  mt v valyuta formasında bir il q d r müdd t ve- rilmiş kreditl r;
  
• 
  xarici banklarda olan cari hesablar üzr (y ni qısamüd- d tli avuarlar üzr h r k t);
  
• 
  xarici v milli pul v saitl rinin idxalı v ixracı. Uzun- müdd tli m liyyatlara aşağıdakılar aiddir:
  
• 
  xaricd qiym tli kağızların alqı-satqısı il laq dar öd - m l r v daxilolmalar;
  
• 
  xaricd mü ssis v daşınmaz mlakı alqı-satqısı il la- q dar m liyyatlar;
  
• 
  uzunmüdd tli kreditl rin (o cüml d n dövl t istiqrazla- rının) alınması v verilm si.
  

Kapital v kreditl rin alınması balansına «s hvl r» v
«n z rd n qalanlar» madd si lav olunur. Burada, böhran dövründ n z r alınmamış qısamüdd tli kapitalın h r k ti ks olunur.
T diyy balansının bir hiss si d ehtiyat aktivl ridir. Eh- tiyat aktivl ri dedikd , dövl tin r smi qızıl-valyuta ehtiyatları n z rd tutulur. Qızıl-valyuta ehtiyatlarının h cmi t diyy ba- lansının cari v ziyy tind n birbaşa asılıdır.
1998-ci ild Az rbaycan Milli Bankının Rusiya böhranı fonunda manatın ucuzlaşmasının qarşısını almaq üçün, gördü- yü t dbirl r beyn lxalq ehtiyatların 74,8 milyon dollar azalma- sına s b b olmuşdur. 1999-cu ilin iyulundan Az rbaycan Milli Bankının valyuta bazarına müdaxil sinin azalması, h min ild beyn lxalq ehtiyatları 143,7 milyon dollar artırmağa imkan ver- mişdir. Dig r t r fd n manatın real m z nn sinin sas ticar t t r f-müqabill ri il müqayis d azalması daxili istehsalçılar üçün mane y çevrilmişdir.
Hesablaşma balansı ölk nin xarici ölk l r mü yy n tari- x v ya mü yy n müdd t üzr t l bl rin v öhd likl rin nisb - tidir. Hesablaşma v t diyy balansları arasında f rql r aşağı- dakılardır:

• 
  hesablaşma balansında ölk nin xaric olan bütün t l b- l ri v öhd likl ri ks olunur. T diyy balansında is yalnız faktiki daxilolmalar v öd m l r ks olunur;
  
• 
  hesablaşma balansında bütün alınmış v verilmiş kredit- l r ks olunur. T diyy balansında is yalınz haqqı öd nilmiş kreditl r ks olunur;
  
• 
  t diyy balansında yalnız haqqı öd nilmiş idxal v ixrac
  

ks olunursa; hesablaşma balansında mal dövriyy sinin öd n- m y n (kredit hesabına) hiss si d ks olunur;

• 
  bu balansların son saldosu (aktiv v ya passiv) üst-üst düşmür.
  

Tadiyya balansına tasir edan amillar aşağıdakılardır:

• 
  ölk l rın iqtisadi inkişafınının qeyri-b rab rliyi;
  
• 
  iqtisadiyyatın dövrü t r ddüdü;
  
• 
  xaricd dövl t x rcl rinin artması;
  
• 
  iqtisadiyyatın h rbil şdirilm si v silahlanma;
  
• 
  kapitalın h r k tinin miqyası v h miyy tinin artması;
  
• 
  beyn lxalq tic r td ki d yişiklikl r;
  
• 
  valyuta-maliyy amill ri;
  
• 
  inflyasiya.