Редаксийа щейяти
Yüklə 2,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
113 tapmışdır”. (5.s.75) Bu gün təhsil əsri kimi qəbul edilmiş XXI əsrdə də inteqrasiya müasir təhsilin əsas əla- məti kimi qalmaqdadır. Ən yeni texnologiyalarla zəngin olan bu əsrdə inteqrasiyadan bəhs olunarkən ilk növbədə onu əsas prinsip kimi qəbul etməklə mahiyyətində daha çox əlaqələrin, qoşulmanın, qovuşmanın olduğu göstərilir. “İnteqrasiya-milli təhsil sisteminin dünya təhsil sisteminə səmərəli formada qoşulması, uyğunlaşması və qovuşması əsasında inkişafı” (2) ki- mi dəyərləndirilir. Daha geniş məzmuna malik təhsil anlayışına aid olan inteqrasiya onun bü- tün struktur elementlərinə şamil edilir. Bu isə o deməkdir ki, inteqrasiya həm də təhsilin məzmununun qurulmasında nəzərə alınması zəruri olan bir prinsipdir. Araşdırmaların məntiqinə uyğun olaraq biz analoji olaraq ümumi təhsilin məzmununda inteqrasiyanın vacibliyini qeyd edirik. Ümumi təhsilin səviyyələri özlüyündə ayrı-ayrı məqsəd daşısa da, onlar ümumi təhsil məqsədi daşıması baxımından vahid bir ideyaya xidmət göstərirlər. Burada ibtidai təhsildən başlayaraq tam orta təhsilə qədər məzmunun məntiqində ümumidən xüsusiyə doğru bir isti- qamətin müəyyənləşdirildiyi aydın görünür. Bu isə parlaq şəkildə fənlərin sayında öz ifadə tərzini tapır. Belə ki, ibtidai siniflərdə 9, ümumi orta təhsildə 15, tam orta təhsildə isə 17 fən- nin tədris olunması nəzərdə tutulur. Ümumi təhsilin məzmununda inteqrasiya ilkin olaraq səviyyələr üzrə məqsədlərin, elə- cə də ümumi nəticələrin müəyyən olunması üçün vacib hesab edilir. Nəticələrdə zəruri biliklə- rin və şagirdlərə aşılanacaq fəaliyyətlərin birləşdirilməsi məhz inteqrasiya prinsipinə əsasən həyata keçirilir. Daha sonra siniflər üzrə standartların formalaşdırılmasında da zəruri bilik və fəaliyyətlərin birləşdirilməsi məqsədi ilə inteqrasiyaya istinad olunması zərurəti meydana çıxır. Bu gün təhsilə kulturoloji yanaşma tərzi onun məzmununun mədəniyyətlərə əsaslanan dəyəryönümlü xarakter daşımasını tələb edir. Şagirdlərin bir şəxsiyyət kimi formalaşması üçün onlarda nitq mədəniyyəti, təfəkkür mədəniyyəti, fiziki mədəniyyət, estetik mədəniyyət, ekoloji mədəniyyət kimi dəyərlərin formalaşdırılması didaktik vəzifə kimi meydana çıxır. Də- yərlər isə insan fəaliyyətini tənzimləyən mühüm keyfiyyətlər kimi özündə həm də zəruri bilik- ləri, bacarıq və qabiliyyətləri ehtiva edir. Onlar inteqrasiya prinsipinə istinad olunmaqla yara- nır. Eyni zamanda təlim prosesində müəllimin inteqrativ yanaşma tərzini tələb edir. Təhsil prosesinin keyfiyyəti həm də əlaqələrin səmərəli qurulmasından asılı olur ki, bu da kurikulumlarda fənlərin öz daxilində, həm də fənlər arasında olan əlaqəliliyin gözlənil- məsi ilə tənzimlənir. Belə əlaqələrin qurulması da inteqrasiyanın bir prinsip kimi gözlənilmə- sini tələb edir. Ümumi təhsilin məzmununda, inteqrasiyanın nəzərə alınmasında onun həm üfüqi, həm də şaquli növlərindən istifadə olunması da didaktik əhəmiyyət daşıyan məsələ kimi dəyərlən- dirilir. 7. Ümumi təhsilin məzmununun formalaşdırılması zamanı milli və bəşəri dəyərlərin nəzərə alınması. Müasir dünyada qurulan təhsilin başlıca keyfiyyətlərindən biri onun dəyəryö- nümlü olması, təhsil alanları gələcəyin vətəndaşı kimi yetişdirmək üçün onlarda ən yüksək in- sani keyfiyyətlərin formalaşdırılmasından ibarətdir. O, ilk növbədə, özünün ən zəruri milli xü- susiyyətlərini daşımaqla, eyni zamanda, ümumbəşəri keyfiyyətlərə də yiyələnməlidir. Qlo- ballaşan dünyada insanların, ölkələrin, xalqların, millətlərin əlaqə və ünsiyyətinin çoxaldığı bir zamanda hər bir təhsil alan, o cümlədən ümumi təhsilini başa vuran hər kəs üçün bu, vacib bir sosial tələb hesab edilir. Bu tələbin yerinə yetirilməsi isə, birinci növbədə, ümumi təhsilin məzmununda milli və bəşəri dəyərlərin nəzərə alınmasının zəruriliyini meydana çıxarır. |