10
N = - x 100
a p
bu yerda:
A - amortizatsiya ajratmalari;
P - asosiy fondlarning to'liq boshlang'ich qiymati.
Yillik amortizatsiya ajratmalari (AO) miqdori
quyidagi formula asosida
aniqlanadi:
P + R +
M -
O
A =
T
bu yerda:
R
k
- asosiy fondlar xizmat qilgan muddat davomida kapital ta' mirlash-
ga
sarflangan xarajatlar;
M - uskuna, mashina va qurilmalarni, ular xizmat qilgan davr
mobaynida modernizatsiya
qilishga sarflangan xarajatlar;
O - asosiy fondlarning qoldiq (likvidatsion) qiymati;
T - asosiy fondlarning xizmat qilish muddati, yil.
Amalda amortizatsiya mablag'lari asosiy fondlarni to'liq qayta tiklash
(renovatsiya), kapital ta'mirlash va uskunalarni modernizatsiya qilish uchun
alohida ravishda yo'naltiriladi. Bundan kelib chiqqan holda
amortizatsiya normasi
ikki qismdan - fondlarni renovatsiya qilish (Nv) hamda kapital ta'mirlash va
modernizatsiya qilish
(N
r
) uchun ajratiluvchi mablag'dan iborat bo'ladi.
Birinchi holda amortizatsiya normasi quyidagi formula:
P
- O
N = --------- x 100;
v
TP
ikkinchi holda esa:
л, — +
м
N
r
=
—
--------
r
TP
asosida aniqlanadi.
Ishlab chiqarish jarayonida asosiy fondlar asta-sekinlik bilan eskirishi sababli,
ularning ish qobiliyatini ta'mirlash orqali tiklash zaruriyati tug'iladi. O'z vaqtida
ta'mirlash asosiy fondlar muddatidan oldin ishdan chiqishining
oldini oladi hamda
ularning xizmat qilish muddati va unumdorligini oshiradi. Asosiy fondlarni ta'mirlash
11
kapital, o'rta va joriy turlarga bo'linadi. Bino va inshootlarni ta'mirlash o'z mazmuni,
talab qilinuvchi muddat va mablag'larga ko'ra, mashina va uskunalarni ta'mirlashdan
farq qiladi.
Masalan, mashina va asbob-uskunalarni
kapital ta'mirlashda ular to'liq
qismlarga bo'linadi va eskirgan qismlar almashtiriladi. Uskunalarni ikki marta kapital
ta'mirlash
orasidagi muddat ta'mirlash tsikli deb ataladi. Mashina va uskunalar,
qoidaga ko'ra, maxsus zavodlarda ta'mirlanadi.
Dostları ilə paylaş: 
