9
Jismoniy eskirish
Ma'naviy eskirish - asosiy fondlarning qadrsizlanishi yoki texnik jihatdan
muddatidan avval ish qobiliyatini yo'qotilishidir. U ikki shaklda yuzaga keladi:
birinchi shaklda asosiy fondlar ularning ishlab chiqarish qiymatlari pasayishi
natijasida qadrsizlansa, ikkinchi shaklda asosiy fondlarning qadrsizlanishi yangi, fan-
texnika taraqqiyoti ta'siri ostida, yanada samaraliroq fondlarning paydo bo'lishi
natijasida ro'y beradi. Asosiy fondlar ma'naviy eskirishining yuqorida keltirilgan
shakllarini quyidagi tarzda aniqlash mumkin:
P - V IM =
x
100;
P P - P
IM =
P
------- —
2
P
P - asosiy fondlarning to'liq
boshlang'ich qiymati;
V- asosiy
fondlarning tiklanish qiymati;
Pn - yangi texnikaning unumdorligi.
Asosiy fondlarni qayta ishlab chiqarish, ya'ni jismoniy va ma'naviy jihatdan
eskirgan asosiy fondlarning o'rnini iqtisodiy to'ldirish uchun korxona bu vositalar
qiymatidan
amortizatsiya ajratmalarni ayirib tashlaydi hamda bu ajratmalar
keyinchalik xarajatlar sifatida mahsulot tannarxiga kiritiladi.
Amortizatsiya ajratmalari quyidagi formula asosida aniqlanuvchi amortizatsiya
normalari
(Na) asosida amalga oishiriladi:
/ \
/ \
✓
Asosiy fondlarni ish bilan
✓
Asosiy fonlarni qayta
ta ’minlash darajasi
ishlab chiqarish
✓
Mehnat qurollarining
qaytimining pasayishi
sifati
✓
Asosiy fondler (texnika)
✓
Xodimlar malakasining
ning ishlab chiqarish
darajasi
darajasi yuqoriroq
✓
Asosiy fondlardan
bo ’lgan turlaridan
foydalanish qoidalariga
foydalanish
rioya qilish
Dostları ilə paylaş: