Referat mavzu: Loyihalarni boshqarishni nazorat qilish va tartibga
Yüklə 132,18 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
2.2.
Loyiha bo’yicha investitsiya strategiyasini ishlab chiqish tamoyillari va bosqichlari Investitsion strategiyalar uzoq davomli jarayonlarni o’zida aks ettiradi va shu bilan birgalikda belgilangan istiqbollarda amal qilishi kerak. Ushbu istiqbolli mo’ljallangan faoliyat yo’nalish shakli o’zida investitsion strategiyalarni ishlab chiqish jarayonini aks ettiradi. Kompaniya faoliyatining strategiyasi va investitsion strategiyalari tushunchalari iqtisodiy nazariyaga bundan 40 yillar ilgari kirib kelgan. Buning asosiy sababchisi jamiyat qarashlarining rivojlanishi va ilmiy texnika rivojidir. Shunday qilib, investitsiya strategiyasi deganda , uzoq muddatli investitsiya faoliyati maqsadlarini tashkil etish tizimi va bu maqsadga erishish uchun samarali yo’lni tanlash tushuniladi. Zamonaviy iqtisodiy adabiyotlarda strategik faoliyat terminiga nisbatan 2 xil yo’nalish mavjud. Birinchi yo’nalish namoyondalari uni uzoqqa mo’ljallangan maqsad tizimi va undagi istiqbolga erishish jarayoni sifatida, ikkinchisi esa, buni huddi qaror qabul qilish uchun qoidalar to’plami sifatida, o’z faoliyatini tartibga soladigan yoki o’z maqsadiga erishish vositasi deb hisoblaydilar 2 . Mantiqan o’ylab qaraganda strategiya uzoqqa mo’ljallangan va belgilangan maqsadlar shuningdek, istiqbol yo’llarini ishlab chiqish shu bilan birgalikda amalga oshirish jarayonidir. Investitsion strategiya bu uzoqqa mo’ljallangan investitsion faoliyat tizimi va samarali yo’llarini tanlashdir. Kompaniyalarning investitsion faoliyatdagi strategik boshqaruv, shuningdek, uning investitsion strategiyasini ishlab chiqish jarayoni ushbu investitsion kompaniya portfelidagi boshqaruv taktik faoliyat yo’nalishi jarayoniga aniqlik kiritishni o’z ichiga oladi. Investitsion portfel investitsion strategiyadan o’zining o’rta muddatli boshqaruv jarayoni bilan farq qiladi. O’z o’rnida investitsion faoliyatning boshqaruv taktika jarayoni, loyiha va alohida investitsion dasturlar amalga oshirishning tezkor boshqaruvida asosiy hisoblanadi. Xullas investitsion strategiyani ishlab chiqish kompaniyalar investitsion faoliyatini boshqaruv jarayonining birinchi pog’onasi hisoblanadi. Investitsion strategiya asosiy bir faktor sifatida kompaniyaning iqtisodiy rivojlanish strategiyasida samarali yo’nalish hisoblanadi. Kompaniyaning investitsion strategiyasini tuzish jarayoni bir qancha etaplarda amalga oshiriladi. (2.1-rasm). Dastlabki bosqich uni tuzishdagi umumiy muddatni belgilash hisoblanadi. Bu muddat qator shartlardan kelib chiqadi. Asosiy sharti bo’lib investitsiya bozoridagi iqtisodiy yo’nalishlarni oldindan aytib borish hisoblanadi. Keyingi shart kompaniya qabul qilgan iqtisodiy strategiyaning davomliligidir. U belgilangan yo’nalishdan chiqmaydi va bo’ysinuvchilik xarakteriga ega bo’ladi. Yana bir shartlardan biri uning ma’lum bir sohaga mansubligidir va oxirgi shart kompaniyaning hajmi hisoblanadi. Ikkinchi bosqich investitsion strategiyasining maqsadini belgilash. Bu tizimning umumiy iqtisodiy maqsadidan kelib chiqadi. 2 Ансофф И. Стратегическое управление – М,Экономика, 1989, с 68-69. Investitsion resurslar tuzish strategiyasini ishlab chiqish Investitsion faoliyat strategik maqsadini amalga oshirishning samaraliroq yo‘llarini ishlab chiqish Investitsion strategiya tuzish davrini belgilash Investitsion faoliyat strategik maqsadini tuzish Investitsion faoliyat strategik yo‘nalishini ishlab chiqish Investitsion strategiyani amalga oshirish davrini aniqlashtirish Ishlab chiqilgan investitsion strategiyani baholash IV . XULOSA Siz biznesga birinchi qadam qo’yayotgan paytingizda yoki yangi bir loyihani amalga oshirish jarayonida quyidagi qiyinchiliklarga duch kelasiz: - birinchidan, moliyaviy mablag’larning yetishmasligi; - ikkinchidan, oldindan belgilanmagan, kutilmagan holatlar ko’pligi. Bular sizning korxonangizni tanlangan y o’ldan borishga imkon bermasligi mumkin. Bunday noxush holatdan chiqishning y o’li oldindan o’z maqsadini qog’ozga belgilash, baholash va prognozlash, bu o’z navbatida o’sha biznes-reja tuzishdir. Biznes-reja keng, xar tomonlama aniq tizimga tushirilgan va chuqur o’ylab tayyorlangan xujjat bo’lib, u firmani qay maqsadga xarakat qilayotganligi, ko’zlangan maqsadga qaysi yo’llar bilan erishish va ko’zlangan maqsadga erishgandan so’ng natija qanday bo’ladi degan savollarga javob topiladi. Bu qulay, umumiy olingan, hisoblanib loyihani imkoniyatlari bo’yicha to’la ma’lumot beradi. Biznes-reja korxona (firma)ning strategik istiqbolini belgilab beradigan asosiy xujjat hisoblanadi va uni 3- 5 yilga tuzishni tavsiya etiladi. Biznes-rejaning birinchi va ikkinchi yillariga ko’rsatkichlarni (topshiriqlarni) kvartallarga taqsimlangan xolda berilishi maqsadga muvofiq hisoblanadi va faqat uchinchi yildan boshlab yillik ko’rsatkich (topshiriq)lar bilan chegaralanish mumkin. Biznes-reja quyidagi asosiy masalalarni xal etadi, ya’ni: - tadbirkorlarga korxona (firma)lar strategiyasini ishlab chiqish uchun asosi bo’libgina qolmay, uni muvaffaqiyatli amalga oshishiga kafolat ham beradi; - bozor iqdisodiyoti sharoitida tadbirkorlik faoliyatini tashkil etish, tartibga solish va bajaralishini nazorat qilishning asosiy quroli bo’lib xizmat qiladi; - tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish jarayonida to’satdan yuzaga kelgan salbiy holatlar yuzasidan tadbirkorlarni ogoxlantiriladi va ularni o’z vaqtida bartaraf etish tadbirlarini ishlab chiqishga yordam beradi; - tadbirkorlik faoliyati yuzasidan banklar, investorlar va qarz beruvchilarga tegishli ma’lumotlar olishga imkon beradi. Bundan tashqari, biznes-reja tuzib chiqishning ikkita asosiy sababi mavjud: - tashqaridagi sarmoyadorlarni sizning biznesingizni maqsadga muvofiqligi xaqida yoki ssuda berishga ishonch xosil qildirish, - ko’zlangan maqsadni saqlab qolishga yordam berish, to’satdan yuzaga kelgan holatlarda tanlangan maqsaddan voz kechmaslikni ta’minlash. Bu yana rejada belgilangan barcha vazifalarning to’la bajarilishini ham anglatadi: - Biznes-reja boshqaruvchiga tanglik holatlarini to’g’ri baholash imkonini beradi va undan olib chiqib ketish yo’llarini ko’rsatadi. Bu o’z navbatida boshqaruv samaradorligining ortishini xarakterlaydi; - qo’shimcha ma’lumot kelib tushishi va ma’lum tajribaga ega bo’lish bilan maqsad va vazifa moslanib olinadi. Biznes-rejaning bosh maqsadi - firmaning ko’zlagan maqsadiga erishishi, reja-iqtisod bo’limi xodimlariga va sarmoyadorlarga tanlangan yo’lning maqsadga muvofiqligini ko’rsatib berishdir. Bundan tashqari biznes-reja tadbirkorlarning quyidagi savollariga javob ham beradi: - biznesning joriy holati (biz qayerda turibmiz); - ko’zlangan maqsad (qaysi tomonga xarakat qilmoqdamiz); - eng qulay yo’l (maqsadga qanday erishamiz). Bunda shuni xulosa qilishimiz mumkinki, biznes-rejada xozirgi holatda ko’zlagan maqsadga erishishning samarali yo’llari ko’rsatilishi, joriy maqsadlarga erishishi va o’rta va uzoq davrlardagi vazifalari xal etilishi aks ettiriladi. Xulosa qilib aytishimiz mumkinki, biznes-reja tadbirkorlarning ish quroli bo’lib, rivojlanayotgan kichik-o’rta biznes, xususiy va yakka tadbirkor, firmalar faoliyatida katta ahamiyatga ega. Biznes-reja xaqida gap yuritishdan oldin biznesni baholash bosh rolni o’ynaydi. Bu yerda biz biznesni taxlil etishimiz lozim. Biznes-reja – bu biznesni amalga oshirish rejasi hisoblanadi. Unda firma to’g’risida, ishlab chiqariladigan tovar to’g’risida, ishlab chiqarishni tashkil etish to’g’risida, mahsulotni sotish bozori to’g’risida va umuman ishlab chiqarishni tashkil etish va uning samaradorligini asoslash bilan bog’liq ma’lumotlar aks ettirilishi kerak. Biznes-rejani ishlab chiqishdan maqsad firmaning xo’jalik faoliyatini qisqa yoki ma’lum bir muddatga bozor talablari va kerakli resurslarni jalb qilish imkoniyatlaridan kelib chiqqan xolda rejalashtirish hisoblanadi. Biznes-reja tuzilishi ish yurituvchi, mulkdor va sarmoyador uchun manfaatlidir. Ular wuyidagi savollarga to’la javob beradi: Firma loyiha imkoniyatlarini baholashda, loyiha kelgusida tijorat va moliyaviy yutuq keltiradimi? Firma va byudjet to’la faoliyati yuzasidan maqsadni belgilashda. Bundan firmaning qanday umumiy vazifasi mavjud va uni kelgusida rivojlanishi qanday? Byudjet uning tuzilishi, daromadi va xarajati xaqida to’la tushuncha mavjudmi? Zarur bo’lgan sarmoya maqsadini aniqlash? Rejalarni bajarish uchun qanday miqdorda mablag’ kerak bo’ladi? G’oyaga aniqlik kiritishning oxirgi yakuniy xujjati bu biznes-reja hisoblanadi. U o’zida taxlil natijalari, g’oya va to’satdan yuzaga kelgan fikrlarni umumlashtiradi. Faoliyat yuzasida to’la ma’lumot beradi. Amaliyotda tanishtirish (prezentatsiya) va taxlil o’tkazishda, pul olishga yordam beradi. Yaxshi ishlab chiqilgan biznes-reja to’la kafolat bermasada pul olishga yordam beradi. Sarmoyador biznes-rejadan axborot manbai sifatida foydalanadi. Shu asosda faoliyatni baholaydi. Loyiha tavakkalchilik va likvidlik darajasini aniqlaydi. Boshqaruv sifati ko’p holatlarda kredit uchun kafolat omili bo’lib xizmat qiladi. Ayrim holatlarda pul berish yuzasidan qaror qabul qilinishicha asosiy bo’lim biznes- rejaning mazmuni emas, uning taqdim etilishi va rasmiylashtirilishi ham ahamiyat kasb etadi. Demak, biznes-rejani ishlab chiqishdan asosiy maqsad - firma faoliyatini kelgusi davr va ayrim olingan davrdagi bozor ehtiyojlari va zaruriy manbalar olish imkoniyatlaridan kelib chiqishdir. Biznes-rejalar tadbirkor uchun quyidagi asosiy vazifalarni xal etishda yordam beradi: - firma faoliyati asosiy yo’nalishi, bozor maqsadlari va firmaning bozordagi o’rnini aniqlash. - firmaning uzoq muddatli va qisqa davr maqsadlari, strategiyasi, taktikasini amalga oshirishga erishishni belgilab berish. - firmaning iste’molchilarga tavsiya etadigan tovar (xizmat)lar tarkibini tanlash va asosiy ko’rsatkichlarni aniqlash. - kadrlarga qo’yilgan talablar va ularning o’z vazifalariga mos kelishini baholash. - bozorni o’rganish bo’yicha firma marketing tadbirlarini tarkibini, reklama, realizatsiyani rag’batlantirish, bahoni shakllantirish va realizatsiya yo’llarini aniqlash. - mavjud material va moliyaviy mablag’lardan kelib chiqib firmaning material va moliyaviy holatini baholash. - biznes-rejani muvaffaqiyatsizligaga ta’sir etuvchi omillar xaqida ogohlantirish. Biznes – reja bir necha muhim vazifalarni bajaradi. Biznes – rejani tayyorlash jarayoni fikrlashni jonlantiradi, tadbirkorni puxtalik bilan o’ylashga va o’z ishini turli nuqtai nazardan tahlil qilishga, haqiqiy imkoniyat va qiyinchiliklarni baholashga majbur qiladi. Ikkinchi vazifa – nazorat. Qog’ozda bayon qilingan reja kelgusi nazoratlarda va erishilgan natijalarni baholashda har doim ishlatilishi mumkin. U korxona faoliyatini kelgusi yaxshilashga asos bo’lib hizmat qiladi. Uchinchi asosiy vazifa – jamg’arish. U boshqa jismoniy va yuridik shaxslardan pul mablag’larni jalb qilishga imkoniyat yaratadi. Biznes – reja potensial qarz beruvchini, aksioner, sarmoyadorni hamda iste’molchini, ta’minlovchilarni ushbu korxona bilan (ishbilarmon bilan) tijorat aloqalarida foyda olishga ishontirishi kerak V . FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – T.: O’zbekiston, 2017 yil. 2. O’zbekiston Respublikasining “Chet el investitsiyalari to’g’risida”gi Qonuni, 1998 yil 30 aprel, 609-I-son. 3. O’zbekiston Respublikasining “Chet ellik investorlar huquqlarining kafolatlari va ularni himoya qilish choralari to’g’risida”gi Qonuni, 1998 yil 30 aprel, 611-I-son. 4. O’zbekiston Respublikasining “Investitsiya faoliyati to’g’risida”gi Qonuni. Yangi tahrir. 2014 yil 9 dekabr. 5. O’zbekiston Respublikasining “Raqobat to’g’risida”gi Qonuni. 2012 yil 6 yanvar. 6. O’zbekiston Respublikasining “Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to’g’risida”gi Qonuni. 2000 yil 25 may. 7. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2011 йил 28 апрелдаги “Сертификатлаштириш тартиботларини ва сифат менежменти тизимларини жорий этишни такомиллаштиришга доир қўшимча чора- тадбирлар тўғрисида”ги 122-сонли Қарори. 8. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi “O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risida”gi PF-4947-sonli Farmoni, O’zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari to’plami, 2017 yil, 6-son, 70-modda. 9. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 23 martdagi “Bank xizmatlari ommabopligini oshirish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi PQ-3620-son Qarori. // O’zbekiston Respublikasi Qonun xujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, lex.uz. 10. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 7 maydagi “Iqtisodiyot tarmoqlari va sohalariga innovatsiyalarni joriy etish mexanizmlarini takomillashtirish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi Qarori. 11. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 29 iyundagi “O’zbekiston Respublikasining soliq siyosatini takomillashtirish kontseptsiyasi to’g’risida”gi PF- 5468-sonli Farmoni. Yüklə 132,18 Kb. Dostları ilə paylaş:
|