Registration of initial activities of civil ecological and geographical problems of agriculchural water use in central asia

Journal of Geography and Natural Resources 
 
ISSN: 2181-2713 
https://topjournals.uz/index.php/jsru
 
 
 
28
yuzaga keltirishi mumkin. Shu sababli undan ehtiyotkorlik choralarini ko‘rgan holda foydalanish 
lozim. 
Matkaziy Osiyoda agroirrigasion landshaftlar maydonining kengayishiga monand 
(proporsional) holda meliorativ xolatini yaxshilashni talab qiladigan yerlar maydoni ham kengayib 
boradi. Agroirrigasion yerlarning foydalanish jarayonida ularning ayrim noxush jarayonlarga 
moyilligi inobatga olinmaganligi tufayli qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishiga salbiy ta’sir 
ko‘rsatadigan qayta sho‘rlanish, irrigatsiya (sug‘orish) eroziyasi, deflyasiya, suffoziya kabi 
jarayonlar ta’sirida bo‘lgan yerlar maydoni ham yildan yilga ortib bormoqda. Bunday xolat 
agroirrigasiya landshaftlaridan foydalanishni optimallashtirish maqsadlarida bir qator miliorativ 
tadbirlarni o‘tkazishni taqozo etadi. 
Agroirrigasiya landshaftlarining buzulishiga katta ta’sir ko‘rsatadigan tabiiy – antropogen 
jarayonlar orasida qayta sho‘rlanishni
 
bartaraf qilish yoki cheklashga doir miliorasiya ishlarini 
kuchaytirish lozim. Bu jarayon negizida tuproqlarning sho‘rlanishga moyilligi va sug‘orich 
meyorlarining buzulishi turadi.
Agroirrigasion landshaftlarning degradasiyasida sug‘orish eroziyasining ta’siri ham 
kuchayib bormoqda. Sug‘orish eroziyasi agroirrigasiya landshaftlarida suv – fizikaviy va 
agronomik –kimyoviy xossalarning o‘zgarishiga aniqrog‘i, yomonlashuviga olib kelmoqda. Bu 
jarayonlar tufayli tuproqlardagi chiqindi, azot va boshqa oziqlantiruvchi moddalarning miqdori 
ham kamayib boradi. Tuproqdagi organik moddalarning kamayishi esa mineral o‘g‘itlardan ancha 
katta miqdorda foydalanishni taqqozo etadi. Qishloq xo‘jalik ekinlarini yetishtirishda kimyoviy 
vositalardan – mineral o‘g‘itlar va pestisid, gerbisid, defoliasiya va boshqa zaxarli kimyoviy 
moddalardan foydalanish esa tuproqlar, suvlar va butun atrof muhitni ifloslanishiga, natijada 
qishloqlarning hayotiy muhitining yomonlashuviga sabab bo‘lmoqda. Sug‘oriladigan yerlarda 
tuproqlar tuzilmasining buzulishi, chirindi miqdorining kamayishi va atrof muhitni ifloslanishi 
yaqin o‘tmishda mineral o‘g‘itlardan va boshqa zaxarli kimyoviy moddalardan ortiqcha 
foydalanilganligi bilan bog‘liq. 
XULOSA 
Agroirrigasion landshaftlar mahsuldorligining pasayishiga sabab bo‘ladigan tabiiy – 
antropogen jarayonlarning tobora rivojlanib borishi bunday yerlarda qishloq xo‘jaligi ishlab 
chiqarishida foydalanishni ilmiy asosda oqilona tashkil etish va landshaftlarni muhofaza qilish 
uchun ham ekalogik jihatdan, ham iqtisodiy nuqta inazardan samarador bo‘lgan tadbirlar 
majmuasini belgilashni taqozo etadi. 
Agroirrigasion landshaftlar vujudga kelgan sug‘oriladigan yerlardan oqilona foydalanishni 
tashkil etishda landshaftlarning tabiiy xususiyatlarini va ularning antropogen omillar ta’siri ostida 

---