Reja: Amaliy va labaratoriya mashg`ulotlariga tayyorgarlik ko`rish

3. CO₂ va COni katalitik gidrogenlash
CO va CO₂ 250-400C da Ni yoki Co katalizatori ishtirokida vodorod bilan reaksiyaga kirishganda CH₄ hosil bo‘ladi (Sabate va Sanderan, 1902-yil):
CO + 3H₂ CH₄ +H₂O
CO₂ + 4H₂ CH₄ +2H₂O
4. CO va H₂ aralashmasi (sintez-gaz) dan 200-300C haroratda, temir-kobalt katalizatori ishtirokida yuqori alkanlar olinadi (Fisher-Tropsh usuli, 1923-yil)
nCO + (2n+1)H₂  C_nH_2n+2 +nH₂O
B.Laboratoriya usullari
1. Alkenlarni katalitik gidrogenlash. Alkenlarni katalizator (Ni, Pd yoki Pt) ishtirokida, uncha katta bo‘lmagan bosimda, vodorod bilan qizdirish alkanlar olishning muhim laboratoriya usulidir:
R–CHCH₂ + H₂  R–CH₂ –CH₃
2. Monogalogenalkanlarni natriy bilan qizdirish (Vyurs reaksiyasi, 1855-yil). Monogalogenalkanlar natriy bilan oson (kaliy bilan yana-da oson) reaksiyaga kirishib, alkanlarni hosil qiladi:
CH₃–Br +2Na + Br–CH₃ CH₃–CH₃+ 2NaBr
Agar reaksiyaga ikki xil monogalogenalkan kiritilsa, uch xil alkan aralashmasi hosil bo‘ladi. Aralashmadan individual alkanlarni ajratish qiyin va olingan moddalarning unumi oz bo‘ladi. Shuning uchun R–R turdagi (bir xil alkil guruhlari tutgan) simmetrik alkanlarni sintez qilishdagina Vyurs reaksiyasini qo‘llash mumkin. R–R (RR) turdagi nosimmetrik alkanlarni olishda bu usul deyarli qo‘llanilmaydi. Monogalogenalkanlarning Vyurs reaksiyasiga kirishish qobiliyati quyidagi tartibda pasayadi:
R– I  R– Br  R–Cl
3. Karbon kislotalar va ularning tuzlarini dekarboksillash. Karbon kislotalarni dekarboksillash uglevodorodlar olishning umumiy usulidir:
R– COOH R– H + CO₂
To‘yingan monokarbon kislotalarning suvsiz natriyli tuzlari o‘yuvchi natriy, natron ohak yoki bariy gidroksid bilan aralashtirib qizdirilganda ham alkanlar hosil bo‘ladi (Dyuma):
CH₃COONa +NaOH CH₄ +Na₂CO₃