Reja: O‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining e’lon qilinishi

2.O‘zbekiston Respublikasi milliy davlatchiligining shakllanishi va

                                                rivojlanishi

O‘zbekistonning davlat mustaqilligiga erishishi jamiyatning barcha qatlamlarining keng va erkin rivojlanishi uchun sharoit yaratdi. Shu bilan birga, bu kelajak uchun juda katta javobgarlikni keltirib chiqardi. Yosh davlat o‘z imkoniyatlaridan foydalana oladimi, tub yangilanishning eng qiyin muammolarini muvaffaqiyatli hal qilishga qodirmi - bu kabi savollar jamoatchilik muhokamasiga ko‘tarildi. Birinchi marotaba ko‘p partiyaviylik asosida o‘tkazilgan referendum va Prezident saylovlari jamiyatdagi demokratik jarayonlarning rivojlanishidagi muhim qadam bo‘ldi. Mamlakatimizning jahon maydoniga chiqishi uchun aniq-ravshan imkoniyatlar ochildi.

Bir ijtimoiy-siyosiy tizimdan ikkinchisiga o‘tishning huquqiy asosi 1992 yil 8- dekabrda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi tomonidan qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi bilan mustahkamlandi. U huquqning umumiy manbalari tizimida tub o‘rin egalladi va barcha qonunlar va boshqa huquqiy me’yorlarni tartibga solishning asosi bo‘ldi. Avvalgilaridan farqli o‘laroq, mustaqil O‘zbekiston Konstitutsiyasi BMTning asosiy xalqaro-huquqiy hujjatlariga, Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasiga asoslanib, konstitutsiyaviy rivojlanish va demokratiya yutuqlarining jahon tajribasini o‘zida mujassam etgan. Shu bilan birga, u o‘zbek xalqining ko‘p asrlik siyosiy va huquqiy merosiga, tarixiy, madaniy va milliy an’analariga tayandi.

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida davlat hokimiyatining qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatiga bo‘linishi tamoyili mustahkamlab qo‘yilgan va ularning har birining mustaqilligi e’lon qilingan.

Mustaqillik yillari  konstitutsiyaviy maqsadlarni amalga oshirish yo‘lidagi aniq qadamlar davri bo‘ldi. Ijtimoiy-iqtisodiy va ijtimoiy-siyosiy barqarorlikni, fuqarolar tinchligi va millatlararo totuvlikni ta’minlash keng ko‘lamli o‘zgarishlarni muvaffaqiyatli amalga oshirishda muhim omil bo‘ldi. Barqarorlik muhiti yangilanish jarayonlarining izchillik, bosqichma-bosqich va ijodiy yo‘nalishga asoslangan holda, jamiyatni qayta qurish va modernizatsiya qilish bo‘yicha chora-tadbirlar bilan mustahkamlandi. Ijtimoiy o‘zgarishlarning mantig‘i quyidagi formula bilan aniqlandi: "Yangi uy qurmasdan, eskisini buzish mantiqiy emas."

Istiqlol yillarida birinchi marta O‘zbekistonda avvalgi boshqaruv tizimini demontaj qilish va milliy davlatchiligimizning asosini qo‘yish bo‘yicha ulkan ishlar boshlandi. Xususan, boshqaruv va ma’muriy tizimning qo‘llab-quvvatlovchi tuzilmalari bo‘lgan hamda yangi demokratik davlatchilik va bozor iqtisodiyotini shakllantirish yo‘lidagi asosiy tormoz bo‘lib xizmat qilgan ko‘plab tuzilmalar va boshqaruv organlari tugatildi. 

O‘zbekistonning o‘z taraqqiyot yo‘li to‘plangan xalqaro tajribadan ijodiy foydalanishga asoslangan bo‘lib, unda milliy xususiyatlar, turmush tarzi, xalqning urf-odatlari va madaniyatini har tomonlama rivojlantirishni o‘zida aks ettirdi. O‘zbekiston Respublikasi siyosiy tuzilishining modeli xalqaro miqyosda tan olingan modellarga muvofiqlashtirildi.

O‘zbekistonda,  tizimli yangilanishning dastlabki bosqichida, ko‘plab postsovet mamlakatlarida bo‘lgani kabi, avvalgi tuzmga xos bo‘lgan ayrim  xususiyatlar kuzatildi. Xolbuki, Respublika Prezidentining vakolatlari doirasida katta kuchlarning to‘planishi eng murakkab siyosiy va geosiyosiy o‘zgarishlar sharoitida ob’ektiv zarurat, o‘zgarishlarni samarali amalga oshirishning birdan-bir to‘g‘ri yo‘li bo‘lganligini e’tirof etish kerak. Shuni ham ta’kidlash kerak: birinchidan, O‘zbekiston dunyoning ko‘plab davlatlari singari nafaqat umuminsoniy qadriyatlarga, balki xalqlarning genetik kodlariga, milliy madaniyatning o‘ziga xos xususiyatlariga asoslangan demokratik jamiyat barpo maqsadlarini o‘z oldiga qo‘ygan edi.