Reja: Tenglamalar tushunchasi Matritsa tushunchasi Determinant tushunchasi
Yüklə 94,83 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tarif 2.
- Та’rif 6.
- Ikkinchi va uchunchi tartibli determinantlar. Ikkinchi tartibli determinant
|
Matritsa tushunchasi
Ta'rif 1. mxn ta sondan iborat bo’lib m yo`l va n ustundan tashkil topgan yoki qisqacha A=||aij|| bunda jadvalga matritsa dеyiladi, bu еrda aij - matritsa hadlari dеyiladi. Agar m=n bo`lsa matritsa kvadrat matritsa dеyiladi. Ta'rif 2. aniqlovchi kvadrat matritsa aniqlovchisi dеyiladi. Izoh. Nokvadrat matritsa aniqlovchiga ega emas. Ta'rif 3. Agar A matritsa yo`llari matritsa ustunlari bo`lsa, u vaqtda matritsa A matritsaga nisbatan transponirlangan matritsa dеyiladi. Misol: bo’lsa bo’ladi Тa’rif 4. diagonal matritsa dеyiladi. Тa’rif 5. kvadrat matritsa, birlik matritsa dеyiladi Та’rif 6. ustun matritsa va || x1 x2 . . . xn || yo`l matritsa dеyiladi. Ta'rif 7. Agar matritsalarning yo`llari va ustunlari sonlari mos ravishda tеng bo`lib bu matritsalarning mos unsurlari ham tеng bo`lsa, bunday matritsalar tеng deyiladi. Determinant Determinant tushunchasidan dastlab chiziqli tenglamalar sistemasini yechishda foydalanilgan bo‘lib, keyinchalik ular matematikaning bir qancha masalalarini yechishga, jumladan xos sonlarni topishga, differensial tenglamalarni yechishga, vektor hisobiga keng tatbiq etildi [1]. Matritsaning muhim tavsiflaridan biri determinant hisoblanadi. Determinant faqat kvadrat matritsalar uchun kiritiladi. kvadrat matrisaning determinanti bilan belgilanadi. Masalan, matritsaning determinanti kabi aniqlanadi. Bunda matritsani uning determinanti bilan adashtirmaslik kerak: matritsa – bu sonlar massivi (jadvali); determinant – bu bitta son. Ikkinchi va uchunchi tartibli determinantlar. Ikkinchi tartibli determinant ikkita satr va ikkita ustun elementlardan iborat ifoda hisoblanadi hamda ...............(1) kabi belgilanadi va aniqlanadi. sonlar determinantning elementlari deyiladi. Bunda -satr, -satr, -ustun va -ustun elementlari hisoblanadi, ya’ni determinantning -satr va - ustunda joylashgan elementini ifodalaydi. elementlar joylashgan diagonalga determinantning bosh diagonali, elementlar joylashgan diagonal determinantning yordamchi diagonali deyiladi. Determinantning qiymati uning bosh diagonal elementlari ko‘paytmasidan yordamchi diagonal elementlari ko‘paytmasini ayiridan hosil bo’lgan songa teng. D emak, ikkinchi tartibli determinantning qiymati quyidagicha topiladi: Yüklə 94,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|