Reje: dnk nın` du`zilisi Ribonuklein kislotalar

3.Mayda eriytug`ın vitaminler 
 
Mayda eriytug`ın vitaminlerge A,D,E,K vitaminler kiredi. 
A Vitamin
(retinol). Bul vitamin balıq mayınan ajıratıp alıng`an. Bul 
vitaminnin` tiykarg`ı o`nimleri ma`yek, qaymaq, sarı may, bu`yrek ha`m bawır 
esaplanadı. O`simlikler quramında A vitamindi payda etiwshi provitamin 
esaplang`an karotin ko`p boladı. 
A vitaminnin` avitaminozıda qaran`g`ıda ko`riw qa`bileti jog`aladı. Bronxit, 
ishekte kolit keselliklerin alıp keledi. 
A vitamin ko`zdin` tor perdesi pigmenti (rodopsin) sintezinde qatnasadı.
Adamnın` sutkalıq talabı ortasha 2,7 mg. 

---

D vitamin – (kal`tsiyferol). Bul vitamin raxit keselliginin` aldın alıw ha`m 
emlew qa`siyetine iye. Ta`biyatta ken` tarqalg`an ha`m biologiyalıq aktivligi en` 
joqarı bolg`an vitaminler D
2
ha`m D
3
boladı. Bulardın` arasında D
3
vitamini u`lken 
a`hmiyetke iye. Organizmge vitamin D
3
azıq-awqat o`nimleri menen birge (balıq 
mayı, bawır, ikra, ma`yek sarıwızı) qabıl etiledi.
Vitamin D su`yeklerdegi kal`tsiy ha`m fosfordın` almasıwında u`lken rol 
oynaydı. 
Vitamin D
3
(xolekal`tsiferol) 
E vitamin
– tekoferollar. Ha`zirgi waqıtta vitamin E nin` u`sh biologiyalıq 
aktivlikke iye bolg`an ta`biyiy birikpeleri anıqlang`an. 
Tekoferollar haywan ha`m o`simliklerde ken` tarqalg`an. Olar jasıl palızlar, 
kartoshka, qara unnan jawılg`an nan, zıg`ır ha`m paxta mayında, go`sh, ma`yek, su`t 
quramında ushırasadı. 
Organizmnin` bul vitaminge bir sutkalıq talabı 0,0015 mg. Bul vitaminnin` 
bioximiyalıq a`hmiyeti ha`r qıylı boladı. 
1. Organizmnin` ko`beyiw protsessin basqarıwda bull vitamin ayrıqsha 
a`hmiyetke iye. 
2. Bul vitamin antioksidantlık qa`siyetine iye. 
3. Bulshıq et toqımalarının` zat almasıwına ta`sir etedi.
4. Mitozdın` funktsiyasın saqlap qaladı.
5. Organizmnin` qartayıw protsessinin` aldın aladı (yag`nıy erkin radikallar 
payda bolıwın pa`seytedi) 
K vitamin
– filloxinonlar. K vitamini qannın` uyıwın basqarıp turadı. K 
toparına ta`n barlıq birikpeler filloxinonlar dep ataladı. K
1 
vitamini 1939-jılda beda 
ekstraktınan ajıratıp alıng`an ha`m onın` du`zilisi to`mendegishe 
K vitaminge jasıl o`simlikler bay boladı (qabaq, kapusta). Bul vitamin ishek 
mikroflorasında sintezlenedi.

---