Repsublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

1.2. Universitet ta'limi tizimida kasbiy o‘qitishni baholash metodologiyasi. Pedagogik mehnat sohasida olib borilayotgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, professor-o‘qituvchilar ishini takomillashtirish uchun ularning ilmiy faoliyalarini tahlil qilishdan boshlash kerak. Hozirgi vaqtda ta'lim tizimida o‘qituvchining mehnat faoliyatlarinii takomillashtirish bo‘yicha ko‘plab ishlar amalga oshirilmoqda.

• 
  pedagogik mehnat natijalarini baholash usullari;
  
• 
  pedagogik mahoratni oshirish usullari;
  
• 
  sertifikatlashtirish tartibi va mazmuni, ish haqi usullari;
  
• 
  malaka darajasini baholash mezonlari va boshqalar 
  

Jamiyat rivojlanishining hozirgi bosqichida universitetlar professor-o‘qituvchilar tarkibini baholash tizimini doimiy ravishda takomillashtirishlari kerak. Oliy ta’lim muassasalarida professor-o‘qituvchilar ishini tahlil qilish deganda hisobot davri uchun xodimning mehnatini davriy tekshirish tizimi, uning malakasi, ko‘nikmalari va o‘z vazifalariga bo‘lgan munosabatiga muvofiqligini baholash tushuniladi. Ya'ni, baholash-bu ob'ekt yoki hodisaning ular bilan baholash munosabatlariga kiradigan odamlar uchun ahamiyati to‘g'risida hukm. Universitetlarda professor-o‘qituvchilarni boshqarish jarayonida uning faoliyatini baholash orqali har bir xodimning universitet uchun ahamiyati, uning egallab turgan lavozimiga muvofiqligi yoki mos kelmasligi va boshqalar to‘g'risida xulosalar chiqariladi. Umuman olganda, professor-o‘qituvchilarning mehnatini nazorat qilish sub'ektlariga quyidagi muammolarini hal qilishga imkon beradi:

• 
  qobiliyatli xodimlar nomzodini ilgari surish
  
• 
  xodimlarning ish sifati to‘g'risida fikr-mulohazalarini o‘rganish
  
• 
  kadrlar tayyorlash dasturlarini ishlab chiqish' va xodimlarni rivojlantirish
  

Hozirgi kunda deyarli har bir universitetda u yoki bu yondashuvlar asosida ishlab chiqilgan professor-o‘qituvchilarni baholashning o‘ziga xos tizimi ishlab chiqilgan va qo‘llanilmoqda. Biroq, ushbu texnikalarda baholashga tizimli yondashuv deyarli yo‘q. Mavjud tajriba va baholash tizimlarini qurish asoslari asosida o‘qituvchilarning kasbiy faoliyatini baholashning yagona metodologiyasini ishlab chiqish kerak. . Professsor-o‘qituvchilarning malakasi, ilmiy ishlarni baholashning ob'ektiv ko‘rsatkichlari uning samaradorligi, turli xil kasbiy muammolarni hal qilish qobiliyatidir. Mutaxassisning ish samaradorligi, o‘z navbatida, ko‘p jihatdan uning ishi qanchalik ob'ektiv baholanganiga va u ushbu bahoga qanday munosabatda bo‘lishiga bog'liq. O‘qituvchining ishida indikator uning ta'lim tizimining talablariga, jamiyat va talabaning ehtiyojlariga muvofiq ta'lim va tarbiya muammolarini muvaffaqiyatli hal qilish qobiliyati bo‘lishi mumkin. O‘qituvchining mehnat natijalarini baholash amalga oshirilayotgan faoliyat uning talablariga, motivlariga, qobiliyatlariga qanchalik mos kelishi, uning ishidan qanchalik qoniqishi bilan bog'liq.  Ilm-fan o‘qituvchilik faoliyatini baholash samaradorligiga erishish uchun zarur shart bo‘lib xizmat qiladi. Baholashning ilmiy mohiyati ikkita asosiy masalani hal qilishni o‘z ichiga oladi. Birinchisi ishonchlilik tushunchasi bilan bog'liq. Baholash har doim turli xil kelib chiqadigan xatolarni o‘z ichiga olganligi sababli, xatolarni baholash va shu asosda haqiqiy (aniq) qiymatni hisoblash masalasi tug'iladi. Ya'ni, o‘qituvchilik faoliyatini baholashda qo‘llaniladigan ba'zi ko‘rsatkichlarni tanlashda ushbu ko‘rsatkichlar "aniq" deb nomlangan natijani hisoblash imkonini berishi kerak. O‘qituvchilik ishini baholashning ilmiy darajasini belgilaydigan ikkinchi savol, maqsadga erishish uchun ishlatilgan usul yordamida olingan natijalarning haqiqiyligi tushunchasi bilan bog'liq.