o‘ ]
unlisining ikki xil talaffuz varianti mavjudligi
N.Mahmudov boshchiligida yaratilgan darslikka qadar umuman e’tirof etilmagan. Natijada
o‘quvchi buni bilmagani uchun [
u ]
va [
o‘ ]
unlilarini imloda ham chalkashtirib kelmoqda.
Maktabda ona tili o‘qitishni foydali maqsadlarga bo‘ysundirish, har bir o‘rganiladigan
grammatik tushuncha, ma’lumot, ta’rif hamda qoidalarning og‘zaki va yozma nutqni
rivojlantirishga yordamini nazarda tutishni, (nazariy emas) amaliy tilshunoslikka e’tiborni
kuchaytirishni taqozo etadi.
Ona tili ta’limi oldiga qo‘yilgan yana bir muhim talab o‘quvchilar tafakkurini
rivojlantirishdir.
Kompetensiyaviy yondashuv asosida ishlab chiqilgan davlat ta’lim standartlari bo‘yicha
tuzilgan “Ona tili” dasturida unli tovushlarni o‘qitishga doir o‘quv materiallari quyidagicha
berilgan.
Dasturda berilganlarga diqqat qilsak, unda unli tovushlarni o‘qitishning asosi bo‘lgan
nutq tovushlari talaffuzi va imlosiga soatlar ajratilganda bir darsda yonma-yon o‘rganilishi zarur
bo‘lgan tovushlarga e’tibor qaratilmagan. Masalan,
35-, 36-mavzular “Nutq tovushlarining
ma’no farqlash vazifasi”, “Ayrim unlilar talaffuzi va imlosi”, “
u va
i unlilarining talaffuzi va
imlosi”ga bag‘ishlangan. Agar o‘qituvchi [
i] va [
e] unlilarini bir darsda talaffuz asosida bir-
biridan farqlab o‘rgatsa, yaxshi natijaga erishish mumkin. Chunki so‘zlovchilar, asosan,
talaffuzda [
i] va [
e] unlilarini chalkashtirishlariga deyarli har kuni duch kelamiz.
Dasturda yana
37-, 38-mavzular “a va
o, o‘ unlilarining talaffuzi va imlosi”, “Qator
kelgan unlilar talaffuzi va imlosi” uchun 2 soat vaqt ajratilgan.