2.3. Shaxta maydonini tayyorlash Shaxta maydonini ochilgandan so‘ng, qazish maydonlarini (stolbalarni) tayyorlashga imkon yaratib beruvchi kon-tayyorlov laximlarini o‘tish shaxta maydonini tayyorlash deyiladi.
Shaxta maydonini tayyorlash, tayyorlash sxemasi va tayyorlash usullari bilan tavsiflanadi.
Tayyorlash usuli deganda, kon-tayyorlov laximlarini bajaradigan vazifalari bo‘yicha qatlam va uning elementlariga nisbatan shaxta maydonida joylashishi tushiniladi.
Masalan, shaxta maydoni bosh qiya stvollar bilan ochilgan shaxtalarda qavatli tayyorlash usulini, katta ishlab chiqarish quvvatiga ega bo‘lgan shaxtalarda polli (panelli) tayyorlash usulini, og‘ish burchagi 120 gacha bo‘lgan qatlamlarni qazib oladigan shaxtalar maydonini tayyorlashda esa, gorizontli tayyorlash usullarini qo‘llash iqtisodiy va texnikaviy jixatdan maqsadga muvofiqxisoblanadi.
Rasm-2. Qazib olishga tayyorlash sxemasi. Tayyorlash sxemasi – bu shaxta maydonini qismlarga bo‘lib, qazish maydonlarini tayyorlash uchun sharoit yaratib beradigan asosiy kon-tayyorlov laximlari sistemasining makon bo‘yicha joylashishidir.
Shaxta maydonini tayyorlash usulini tanlashda qator omillarni xisobga olinadi, ulardan eng asosiylari: qatlamning og‘ish burchagi, shaxta maydonining cho‘ziqlik bo‘yicha o‘lchami va qatlamning yotish elementlarining o‘zgaruvchanligi, shaxtaning ishlab chiqarish quvvati va boshqalar.
Shaxta maydonini tayyorlash uchun o‘tiladigan kon-tayyorlov laximlari quyidagilar:
bosh shtreklar (magistral, grux, pol, qavat shtreklari);
kapital yoki pol bremsberglari (uklonlari) va ularga parallel o‘tilgan yo‘laklar;
Kapital bremsberg va uklonlardan tashqari barcha kon-tayyorlov laximlari qazish ishlari frontining surilishi mobaynida, vaqti-vaqti bilan yangitdan o‘tiladi.
Kon-tayyorlov laximlar foydali qazilma (ko‘mir) qatlamidan yoki kon jinslaridan o‘tilishi mumkin. Ko‘mir qatlamidan o‘tilgan laximlar - qatlam laximlari, jinslaridan o‘tilgan .
