Руководство для спортсменов по настольному теннису для развития их полного потенциала

2.1.Zarba berish texnikasi 
Sharga zarba berish uch bosqichdan iborat bo’ladi: siltash 
(turtib), 
zarba 
berish paytining o’zi va zarba berishning yakunlanishi. Stol tennisida zarba 
berishning 20 dan ortiq tulari mavjud. Biroq endigina o’rgana boshlagan o’yinchilar 
uchun 8-10 ta asosiy zarbalar qo’llaniladi. Ulardan eng ommaviylari bilan tanishib 
chiqamiz. 
Turtib zarba berish (tolchok) 
- stol tennisidagi eng oddiy zarba. Turtib 
zarba berishda o’yinchi stol chekkasidan 50-80 sm masofada joylashgan bo’ladi va 
shar tomonga mos ravishda dastlabki holatni egallaydi. Qo’l o’ngga yoki chapga 

---

uzatiladi, bilak stolning o’yin sahniga parallel joylashadi 
(raketka stolga nisbatan 
to’g’ri burchakhosil qiladi).
Shar stoldan sakragan va setkadan yuqoriga ko’tarilgan paytda raket oldinga 
yo’naltiriladi hamda engil tekis harakat qilinadi. Bunda qo’l shar yo’naltirilayotgan 
tomon oxirigacha cho’ziladi. Pastlatib yo’naltirilgan sharlarni qaytarishda raketkani 
shardan teskari egish lozim. 
Yuqoridan yo’naltirilgan sharlarni qaytarishda, aksincha, raketkani ozgina 
shar tomonga egish kerak. 
Raketkaning orqa va old tomoni bilan turtib o’ynash keyinchalik o’ng va chap 
tomondan qirqma va qaytarma zarbalarni o’rganishga asos bo’ladi. 
Qaytarma zarba (perekrut) 
- bu zarba turtib zarbalar berish texnikasini 
yanada murakkablashtiradi. Qaytarma zarbalarga bir vaqtning o’zida ikkita kuch 
ta’sir qiladi: qo’lning oldinga harakat kuchi va sharning intiluvchi harakat kuchi. 
Shuning uchun ham qaytarma zarbalar sharning uchish tezligi bo’yicha stol 
tennisidagi eng tezkor zarbalardan biri hisoblanadi. Qaytarma zarbalar ko’pincha, 
chap tomondan beriladi. 
Dastlabki holatda o’ng oyoq oldinga chap oyoq esa orqaga joylashadi. Shar 
stoldan sakragan, lekin hali o’zining eng yuqori ko’tarilish nuqtasiga etmagan 
paytda raketka to’r tomonga engashtiriladi, bilak bilan raketka oldinga yo’naltiriladi. 
Agar raqib yo’naltirilgan shar kuchli yuqori aylanishga ega bo’lsa, shar bilan 
uchrashish uning o’rta va yuqori qismida ro’y berishi uchun raketkaning oldinga 
engashishi kattaroq bo’lishi lozim. Qaytarma zarbalarning harakati itarma 
zarbalarnikiga nisbatan tezroq bo’lishi kerak. Qaytarma zarbalar, asosan, zarbalarni 
qaytarishda foydalaniladi. 
Zarba-o’yindagi asosiy hujumkor va himoya harakatidir. Zarbalar sharning 
boshlang’ich tezligi, shar aylanishi tezligi va yo’nalishi, ularning o’zaro munosabati 
va zarba joyidan kelib chiqqan holda qaytariladi. 
Sharning aylanish harakatiga va taktik mo’ljallanishiga qarab zarbalarni 
shartli ravishda oraliq, hujumkor va himoya zarbalariga ajratish mumkin. 
Oraliq zarbalar ancha oddiyroq. Bunday zarbalarga blok, turtki bilan orqaga 

---

qaytarish va kesib urishlar kiradi. 
Hujumkor zarbalar esa sharga qo’shimcha aylanish kuchi beradigan va 
oldindan tayyorlangan va yakunlovchi zarbalardir. Bunday zarbalar quyidagilar: 

uzatish 
(podacha); 

to’lqinli 
(nakat);

top-spin; 

yakunlovchi; 

aks to’lqinli 
(kontrnakat);

kesish; 

chaqmoq. 
Himoya zarbalari sharning qaytarma aylanishi bilan xarakterlanadi. Asosan, 
o’rta va uzoq zonalarga beriladi. Ba’zan kuchli zarbalarni qaytarish uchun shar 
yuqorisiga va yon tomoniga aylanma zarba beriladi. Bu texnik usullarni qo’llash 
ko’p tomondan raketkani ushlash holatlariga va o’yinchining dastlabki holatiga 
bog’liq bo’ladi. 
Nakat 
Nakat stol tennisida eng keng tarqalgan zarba turidir. Nakat usulida zarba 
berishdan maqsad-sharga yuqori aylanish va etarli tezlik berib, kuchli yo’llangan 
sharning aniq nishonga borib tushishini ta’minlashdir, bu esa о’yin davomida 
tashabbusni qo’lga olish uchun kurashishga imkon beradi. 
Zarba paytida «yopiq» raketka sharning yuqori qismiga tegadi, bu sharga 
hujumkor va aylanma harakat beradi. Sharni uzatish uchun raketka ushlagan qo’l 
yuqori tezlanishga ega bo’lishi lozim. 
Bajarish tafsilotlariga bog’liq ravishda zarbaning turlari ko’p, ammo asosan 
standart asosiy stoykada turib raketka ushlagan qo’lni yuqoriga- oldinga 
harakatlantirish bilan bajariladi. Sharga zarba berish shar yon tomonda sportchidan 
sal oldinda stoldan qaytib irg’ishning eng yuqori nuqtasida joylashgan paytda 
amalga oshiriladi. 
So’nggi yillarda nakatdan foydalanish ayniqsa yuqori malakali tennischilarda 
sezilarli darajada kamaydi, chunki bu usulda hozirgi zamon stol tennisi talablariga 

---

unchalik mos kelmaydigan bir qator kamchiliklar mavjud: 

kuchsiz yuqori aylanish; 

shar parvozi burchagini aniq tanlash zaruriyati; 

shar parvozining etarli tezlikka ega emasligi va nisbatan past irg’ishi.