Rustamjon O‘rinov

ASOS VA QO‘SHIMCHALAR IMLOSI 
1. a unlisi bilan tugagan fe’llarga -v, -q, -qi qo‘shimchalari qo‘shilganda a unlisi o aytiladi va shunday 
yoziladi: sayla — saylov, qayna — qaynoq, sayra — sayroqi. 
Shuningdek, o‘qi — o‘quvchi, sovi — sovuq, to‘qi — to‘quvchi so‘zlarida i unlisi u ga aylanishi mumkin. 
2. K k harfi bilan tugagan so‘zlarga egalik qo‘shimchasi 
qo‘shilsa, ular g va g‘ ga aylanadi: yurak — yuragi, bilak — 
bilagim, tilak — tilagim; buloq — bulog‘im, quloq — 
qulog‘ing, qishloq — qishlog‘i kabi. Erki, ishtiroki, huquqi, 
ravnaqi singari so‘zlarda bunday holat kuzatilmaydi. 
3. Singil, o‘rin, ko‘ngil, og‘il, shahar kabi sozlarga egalik qo‘shimchasi, qayir, ayir so‘zlariga nisbat 
yasovchi qo‘shimcha, ikki, olti, yetti so‘zlariga jamlovchi son hosil qiluvchi qo‘shimcha qo‘shilsa, asosda 
tovush tushishi hodisasi ro‘y beradi. 
4. U, shu, o‘sha kabi olmoshlarga -da, -dan, -day, -dagi, -dosh, -cha qo‘shimchalari qo‘shilsa, bitta n 
orttiriladi, aksincha, men, sen olmoshlariga -ni va -ning qo‘shimchalari qo‘shilsa, bitta n tushirib qoldiriladi: 
bunda, shundan, o‘shancha, meni, sening kabi. 
5. Parvo, obro‘, mavqe so‘zlariga egalik qo‘shimchalari (I va II shaxsda) qo‘shilsa, bitta y tovushi orttiriladi 
va shunday yoziladi: parvoyi, obro‘yim, mavqeyim kabi. 
6. -boz, -bon qo‘shimchalari -vos, -von kabi aytilsa-da, doimo asl shakli bo‘yicha yoziladi: dorvoz, bog‘bon 
kabi. 
7. -dir nisbat yasovchi qo‘shimchasi jarangli undosh bilan tugagan bir bo‘g‘inli so‘zlarga qo‘shiladi: yondir, 
bordir, quvdir kabi (kel so‘zi bundan mustasno), qolgan o‘rinlarda -tir shaklida aytiladi va shunday yoziladi: 
ektir, quyultir, kestir kabi. 

---