Rza xəLİlov- 70
Yüklə 2,72 Mb.
|
|
8 dekabr 2014-cü il
Paşa ƏFƏNDİYEV filologiya üzrə elmlər doktoru, professor, əməkdar elm xadimi RZA MÜƏLLİM Mən onu belə çağırıram. Rza Xəlilovu mən Folklor İns ti tutundan tanıyıram. O zaman hələ institut yaranmamışdı. D ə də Qorqud elmi-mədəni mərkəz adlanırdı. O vaxt mən ora ya getmirdim. Pedaqoji İnstitutda Azərbaycan ədəbiyyatı ta ri xi kafedrasının müdiri idim. Kafedrada 6 professor var idi, çə tin idarə olunurdu, vaxtım olmadığına görə oraya gedə bil mir dim. Birdən kafedranı mənim əlimdən aldılar. Asudə vaxtım çox oldu. Elə bu zaman böyük alimimiz, mərhum Yaşar Qa ra yev mənə evə zəng çaldı. Dedi ki, Paşa müəllim xahiş edirəm heç olmasa həftədə bir gün Mərkəzə gedib bir-iki saat otu rum. Onda mən sevimli tələbəm Mahmud Allahmanlıya de dim ki, gəl oraya gedək. Getdik, əməkdaşların lap çox gur ol du ğu otağa daxil olduq. Mədəni mərkəzin direktoru bizim keç miş tələbəmiz Hüseyn İsmayılov idi. O, bir tərəfdə otur muş du, başını qaldırmadan astadan dedi ki, nəhayət Paşa müəllim də gəldi. Mən tez bir zamanda Mədəni mərkəzə isi nişdim. Hər həftə beşinci gün saat 10-da gəlib saat 2-3-də ge dir dim. Dədə Qorqud mərkəzinin hər bir işində iştirak edir dim. Xüsusilə, Mərkəzin elmi sovetində məsləhətlərimi əsir gəmirdim. Böyük bir konfrans keçirildi, Novruz bayramına həsr olunmuşdu. Mən də məruzəçilərdən biri idim. Məruzənin əl yazmasını məndən aldılar, onun taleyindən xəbərim olmadı. Disser tasiya müdafiəsində yaxından iştirak edirdim. Məsələn, Hü seyn İsmayılovun doktorluq dissertasiyasının mü za ki rə sin də yaxından iştirak etdim. Çıxışım “Dədə Qorqud” jurnalında çap olundu. Məni professor İsrafil Abbaslının “Azərbaycan folk loru” şöbəsinə götürdülər. Rza Xəlilov da həmin şö bədə idi. Ona görə də biz tez-tez görüşür, folklorumuzun müx təlif sahələrinə aid problemlərdən söhbət açırdıq. Mən dos tum, qardaşım Rza haqqında nə deyə bilərəm. İşgüzar, is ti qanlı, mehriban, diqqətli, cəfakeş və sairə onun xü su siyyə tin dəki əsas cəhətlər idi. Bir gün bizim hamımızın müəllimi olan M.H.Təh ma sib mə nə evə zəng elədi. Dedi ki, Paşa müəllim mən sizə de miş dim ki, şöbənizdə ərəb nağılları haqqında dissertasiya ha zır la nır. İndi o, hazırdır. Xahiş edirəm onun opponentliyini qə bul edin. Əlbəttə, mən məmnuniyyətlə bu təklifi qəbul elə dim. Disser tasiya xoşuma gəldi, yaxşı bir rəy yazıb müəllifi Rza Xə lilova təqdim elədim. Rza müəllim çox uğurla disser ta si ya nı müdafiə elədi. Mən birinci opponent idim. İkinci oppo nent Aida İmamquliyeva idi. O da dissertasiyanı bə yən miş di, yaxşı təh lil apardı, yüksək qiymətləndirdi. Rza Xəli lo vun disser ta si ya sı folklorşünaslığımızda yeni hadisə idi, ori ji nal əsər idi. Mən də onu yüksək qiymətləndirmişəm. Sonda be lə bir kiçik qeyd lə rəyimi tamamlamışdım: Rza Xəlilov özü nə tələb kar lıq la yanaşan diqqətli tədqiqatçıdır. Əsər üzə rin də illərlə iş lə yib. Dünya folklorşünaslığında bu problemin qo yuluşunu öy rə nib. Folklorşünaslığımızda ilk dəfə ərəb və Azər baycan na ğıl la rının oxşar, fərqli cəhətlərini aydın laş dı ran, tipoloji ya xın lığı göstərən yaxşı bir əsər yazmışdır. Folklor İnstitutunda müdafiə şurası yaradılmışdı. Onun səd ri Hüseyn İsmayılov, həmsədri də mən, elmi katibi isə Rza Xə lilov idi. Çox səliqə ilə işləri idarə edirdik. Ən çox zəhmət Rza Xəlilovun öhdəsinə düşürdü. Elə oldu ki, Hüseyn mü əllim xəstələndi, dissertasiyaların isə çox qızğın müdafiəsi gün ləri idi. Bütün ağırlıq Rza Xəlilovun və bir də mənim öh də mə düşdü. Rza müəllim çox səliqə, ehtiyatla işləri ha zır la yıb Sovetə çıxarırdı, sənədləri çox diqqətlə yoxlayırdı. Mü əyyən bir vaxtda biz bu işin öhdəsindən gəldik. Yenə də əsas zəh mət Rza müəllimin üzərinə düşürdü. Onun səliqə və iş gü zar lığı bizi çox razı salırdı. Rza müəllim zəhmətkeş alimdir, əsl folklorşünasdır. Xalq ədəbiyyatı əsərlərinin çox incəliklərini dərk edir və bu nü munələr üzərində müşahidələr aparır. Çox zamanlar Rza mü əllim çox dəyərli, alicənab bir işlə məşğuldur. Məlumdur ki, hələ XX əsrin əvvəllərində bizim folklor əsərlərimiz ya mət buat səhifələrində çıxıb yaxud da kitabça halında işıq üzü gö rüb. Rza müəllim ərəb dilinin bilicisidir. Özü də ərəb əlif ba sı ilə ən çətin, mürəkkəb qaynaqları oxuya bilir. Mən bunu onun bir alim, folklorşünas kimi ən əhəmiyyətli cəhətlərindən biri he sab edirəm. Həm XX əsrin əvvəllərindən çap olunan kitab lar və həm də 30-cu illərdə repressiyaya uğramış böyük folk lorşünaslarımızın kitabları indi nadir nüsxəyə çevrilib. Onları yalnız ayrı-ayrı şəxslərin evlərindən, kitabxanalarından tap maq mümkündür. Məsələ burasındadır ki, bizim gənc folk lor şünaslarımız ərəb əlifbasını oxuya bilmir, onların bu ki tab la ra əli çatmır. Rza müəllim lütflə onları latın qrafikasına çe vi rib gənclərin ixtiyarına verir. Bu çox alicənab işdir və həm də mən deyərdim ki, xeyriyyəçilikdir. Çünki bizim hamımızın qardaşımız Rza Xəlilov bu işləri tamamilə təmənnasız həyata keçirir. Beləliklə, bizim folklorşünaslıq elmimizi zən gin ləş di rir. Bu kitabların adlarını mən çəkmirəm, çünki Rzanın həm kar ları bu barədə geniş danışacaqlar. Əzizim Rza, mən heç vaxt düşünməzdim ki, sənin 70 ya şın var. Ulu Tanrı hamımızdan yaxşı görür və kəramətini əsir gəmir. Rza müəllim xüsusilə indiki vaxtda, Azərbaycan xal qının Folklor İnstitutu kimi məbədi olduğu vaxtda şəxsən sən xalqımıza od və su qədər lazımsan. Mən çox sevinirəm ki, sə nin sorağın hazırda həm də bizim milli məbədimiz olan Əl yaz malar İnstitutundan gəlir. Unudulmaq qorxusu olan vaxtilə Azərbaycan xalqının dimağından süzülən əsərlərə yeni, ikinci həyat vermək üçün Sənə cansağlığı, daha böyük enerji, Sənin şəxsiyyətində olan mehribanlığın, işgüzarlığın, qayğıkeşliyin, is tiqanlılığın həmişə var olduğunu və daha da zənginləşməsini Ulu Tanrıdan arzu edirəm. 70 yaşın mübarək, əzizim. Səni qu caqlayıram və öpürəm. Səni çox istəyən və gördüyün səmərəli işlərini qiy mət lən dirən Paşa müəllim. Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|