S. F. Abdirasilov

G.Moiseyev. Daladagi tuslilik.
Ko‘rish nuqtasi hamma vaqt ufq chizig'i ustida yotadi. 
Rassomchilik san’atida bu nuqtaning ahamiyati juda katta. 
U 
surat 
tekisligining markazida, uning o‘ng yoki chap tomonida joylashishi 
mumkin.
Rassomlar asarini diqqat bilan tomosha qilayotganingizda 
e’tiboringizni bitta nuqta beixtiyor o ‘ziga jalb qiladi. 
0
‘sha nuqta - bosh 
nuqta bo‘lib, asar markazi deyiladi.
0 ‘zbekiston xalq rassomi Abdulhaq Abdullayevning «Katta oila» 
asarida oila boshlig‘i temirchi Sh.Shomahmudov asaming markaziy 
nuqtasi hisoblanádi. 3 u ajoyib inson, ikkinchi jahon urushi davrida turli 
millatga mansub 14 yetim bolani bag‘riga olib, o‘z farzandlaridek 
tarbiyaladi.
Ko‘rish maydoni tasvir ishlash jarayonida shartli ravishda aylana 
deb qabul qilinadi. Ko‘rish nuqtasi esa konus uchi deb hisoblanadi. 
Narsalaming o ‘ziga qarab rasmini chizishda tasvirlovchi ma’lum 
masofada turishi zamr. Kesishish nuqtalari hamma vaqt ufq chizig'ida
176
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

(chap yoki o‘ngda) uchrashadi. Uning bosh nuqtadan uzoqligi ko‘rish 
nuqtasidan surat tekisligigacha bo'lgan oraliqqa teng boMadi.
Narsaiaming tasvirini chizishda perspektivaning quyidagi beshta 
qoidasini bilish lozim;
- narsa va buyumlar kuzatuvchidan uzoqlashgan sari ko‘zga 
kichrayib ko‘rinadi;
- surat tekisligiga parallel joylashgan gorizontal chiziqlar doimo 
gorizontal holatda chiziladi;
- surat tekisligiga parallel bo'lgan tik (vertikal) chiziqlar har doim 
tik holatda chiziladi;
- surat tekisligiga parallel bo‘lmagan, ammo o‘zaro parallel 
bo‘lgan to‘g‘ri chiziqlar ufq chizig‘ining bir nuqtasida uchrashadi;
- aylana shaklni ufq chizig'idan asta-sekin yuqori ko‘tara 
boshlasak, aylana qismi ellips shakliga aylangandek tuyuladi. Uning 
ustki aylanasi ko‘zimiz balandligiga yetganda ellips to‘g‘ri chiziq bo‘lib 
ko‘rinadi. Aylana va ellipsni eni oMchami perspektivada o‘zgarmaydi.